Beyin tümörleri çocukluk çağında lösemilerden sonra en sık rastlanan kanser çeşididir. Çocuklarda beyin tümörlerinin yeri, tipi, büyüme hızı ve çocuğu ne şekilde etkilediği çok değişkendir. Buna rağmen kanser uzmanları tarafından geliştirilip uluslararası uygulanan protokol adlı çocuğun nasıl tedavi edileceğini belirleyen standart tedavi yöntemleri vardır. Bu protokoller yıllar boyunca çocuklarda beyin tümörleri tedavi edile edile geliştirilmiştir ve her geçen gün daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
Beyin Tümörü Nedir?
Beyin tümörü, beyin içinde veya yüzeyindeki kitlelerdir. Hücreler kontrolsüz bir şekilde bölündüklerinde kanser ortaya çıkar. Primer veya sekonder olabilirler.
Primer Tümörler
Primer tümörler, başladıkları ve içinde bulundukları organ veya dokunun hücrelerinden oluşurlar. Primer beyin tümörleri de beyin hücrelerinden başlarlar. Çocuklarda beyin tümörlerinin çoğu primerdir ve yarısından çoğu beyin içinde sinir hücrelerinin destek dokusundan kökenini alır. Sinir sistemi kökenli beyin tümörlerine glioma denir. Gliomalar beynin glia adlı hücrelerinden köken alır.
Sekonder Tümörler
Sekonder tümörler ise vücudun başka bir erindeki tümör hücrelerinin bir veya daha fazla organa yayılmasından (metastaz yapmasından) kaynaklanırlar. Çocuklarda sekonder beyin tümörleri mesela osteosarkoma gibi bir kemik tümöründen sıçrama (metastaz) nedeniyle gelişebilirler.
BEYİN TÜMÖRLERİ SELİM VEYA HABİS OLABİLİR
Selim tümörler yavaş ilerler ve etrafa yayılım göstermezler. Ancak sınırlı bir boşlukta büyüyen bir selim beyin tümörü bile beyine baskı yaparak hayati tehlike kaynağı olabilir.
Habis (malign) beyin tümörleri ise hızlı ilerleyip çevre dokulara yayılma eğiliminde olup “malign” (maliyn okunur) terimi kanser anlamında kullanılır.
Çocuklarda beyin tümörleri iki sınıfa ayrılabilir:
- Arka çukur tümörleri: Beyin yarıkürelerinin altında kafa tabanına yakın yerleşimli tümörler olup hücre yapılarına göre de birkaç çeşidi vardır. En sık çeşidi olan serebellar astrositoma arka çukurun selim tümörlerindendir.
- Beyin yarıküre tümörleri: Bu bölgenin tümörleri de selim veya habis olabilir ve değişik hücre çeşitleri vardır.
Çocuklarda Beyin Tümörlerinin Belirti ve Bulguları
Çocuklarda beyin tümörleri çok değişik belirtilerle kendini gösterebilir. Birçok aile beyin tümörlerinin esas belirtisinin baş ağrısı olduğunu sanmaktadır. Oysa özellikle diğer belirtiler olmadan tek başına baş ağrısı ile seyretmesi oldukça nadirdir. Aşağıdaki belirti ve bulgular muhtemel bir beyin tümörünün göstergeleri olabilir. Bunların birden fazlasının bir arada olması ve belirti süresinin uzun olması tümör yönünden şüphe uyandırmalıdır. Mesela baş ağrısı ve kusma olur olmaz akla beyin tümörü gelmemelidir… Önce üst solunum yolu enfeksiyonu düşünüp şikayetler devam ederse o zaman tümöre yönelmek gerekir.
- Havaleler
- Koordinasyon bozuklukları (yürüme ve denge bozuklukları gibi)
- Vücudun bir yanında güç kaybı
- Konuşma bozukluğu
- Baş dönmeleri
- Görmede ortaya çıkan ani bozukluklar
- Özellikle sabahları bulantı ve kusmanın eşlik ettiği baş ağrıları
- Süt çocuklarında baş çevresinde artış
Çocuklarda Beyin Tümörü Tanısı
Yukarıdaki belirtiler inatla devam ettiği taktirde doktorunuz beyin tomografisi ve/veya MR (manyetik rezonans görüntüleme) çekilmesini isteyecektir. Bu çekimler sonunda çok muhtemelen beyindeki kitle oldukça iyi tanımlanabilecektir ama artık daha önemli bir aşamaya gelinmiştir: Biyopsi. Kitleden biyopsi alınması sırasında belki de kitlenin önemli bir kısmı da çıkarılabilir. Biyopsi materyalinin patoloji laboratuarında incelenmesi ile hücrelerin mikroskopik yapısı belirlenebilir. Bu sayede tedavinin de nasıl yapılacağı planlanmaya başlanmış olur.
Çocuklarda Beyin Tümörü Tedavisi
Beyin tümörlerinin tedavi şeklini belirleyen çok sayıda faktör vardır: Tümör tipi, yeri, büyüklüğü, etrafa yayılımı, çocuğun yaşı ve tıbbi durumu vs. Doktorlar tedavilerini protokollerde dayanarak yaparlar. Bu protokoller tüm dünyadaki kanser merkezlerinde tedavi edilen hastalardan elde edilen tecrübeler ve bilgiler doğrultusunda geliştirilmektedir.
Cerrahi tedavi
Tümörün tamamen veya kısmen çıkarılması amacıyla yapılır. Beyin cerrahisindeki gelişmeler sayesinde eskiden dokunulamayacak kadar hayati bölgelerdeki tümörler bile sıklıkla çıkarılabilmektedir.
Radyoterapi
Radyasyonun belli dozu tümör hücrelerini öldürerek tedavi edici etki gösterir. Bazen radyoterapi operasyon öncesi tümör kitlesini küçültmek için kullanılır. Radyoterapinin bazı olumsuz etkileri de vardır. Örneğin sağlam hücreler de ölebilirler. Beyin radyasyon aldığı taktirde uzun vadede öğrenme bozuklukları, kemik dokuda büyüme bozuklukları görülebilir.
Kemoterapi
Kanser hücrelerini öldürücü veya hızını yavaşlatıcı kimyasal ilaçların kullanılması ile de tedavi mümkündür. Kemoterapi de radyoterapi gibi cerrahi tedavi öncesinde tümör kitlesini küçültmek için uygulanabilir. Kemoterapi, tümör ameliyatla tamamen çıkarıldıktan sonra kalan mikroskopik artıkların ortadan kaldırılması için de uygulanabilir (Buna “adjuvan tedavi” diyoruz).
