1 aylık bebeğin genel özellikleri ve yapabildikleri
Bebekler ilk aylarında zamanlarının çoğunu uyuyarak geçirirler (ortalama 14–18 saat). Ancak bu süre bazı bebeklerde daha kısa olabilir. Uyanık kaldığı süre boyunca huzurlu ise endişelenmenize gerek yoktur. Beslenme aralıkları gece gündüz 2–3 saatte 1 olmalıdır.
Beslenme sonralarında çoğu kez ağız kenarından akıtma şeklinde çıkarmaları olur (GÖR; Gastro Ösofageal Reflü). Bazen bu çıkarmalar birden fışkırma tarzında olup burnundan da gelebilir. Ancak bu çıkarmalar kilo almasına engel olmuyorsa veya nefes borusuna kaçarak tıkanıp morarmasına neden olmuyorsa önemi yoktur (Bkz. GÖR).
Doğumdan sonra yüzü ödemli ve şiştir. Birinci hafta sonunda şişleri inene kadar yüz şekli tam olarak ortaya çıkmayacaktır.
Cilt rengi yüksek kan değerlerinden dolayı koyu pembedir.
Göz kasları arasında koordinasyon bozuk olduğu için gözler birbirinden bağımsız hareket eder. Buna bağlı şaşılık olur. Yeni doğandaki şaşılık 4–5 aya kadar sürebilir.
Yüz, alın, ense ve gözkapaklarındaki koyu pembe ve erguvan rengi lekeler çoğu kez geçicidir. Yüzeysel kılcal damarların genişlemesinden kaynaklanır. En fazla 2–3 senede kendiliğinden düzelir.
Kol ve bacaklarını kıvırarak ana rahmindeki pozisyona benzer pozisyonda uyurlar. Bacaklar karnına doğru çekili, dizler birbirinden ayrıktır.
Henüz reflekslerinin denetimi altında olduğu için istemli, amaca yönelik hareketi yoktur.
Görmeleri çok zayıftır. Karaltıları, iri ve parlak renkli cisimleri algılar, ayrıntıyı fark edemez. Emme mesafesinden anne yüzüne bakar.
Ani irkilmeleri ve moro refleksi yapması normaldir.
Elini tuttuğumuzda refleks olarak kavrar ama eline verileni henüz ağzına götüremez.
3 haftalıktan itibaren yüzüstü pozisyonda başını sağdan sola çevirebilir.
1 aylık bebeklere neler yapmamalıyız?
Sallamaya alıştırmayın
Besledikten sonra gazını çıkarın ve yatırın. Gazı çoksa ev içinde mümkün olduğu kadar gezmeden sırtına vurarak rahatlatın. Siz sallamazsanız o da sallanmayı talep etmeyecektir. 3 haftalıkken gaz sancısı başlayacaktır, endişelenmeyin…
Gürültüden kaçının
Bebekler ilk 1 ay içinde hafif ses ve ışıkla uyarılırlar. Yüksek seslerde ise hemen uyuyarak dış etkilere algılarını kapatırlar (Yüksek ses bebek için bir stres kaynağı, uyuma da stresten kaçış reaksiyonudur). Bunun için yüksek sesli müzik, telefon vs. izin vermeyin. Önce hafif sesler alışmasını sağlayın. 1 ay içinde alışacaktır. Tamamen sessiz ortamı da önermiyoruz. Yanına girip çıktığınızda, çekmece vs açıp kapanma sesleri ile uyanmasına izin vermeyecek gibi alıştırmaya çalışın
Şişen memeleri ile oynamayın
Anne ve plasentadan geçen hormonlara bağlı olarak bebeğin memeleri şişebilir. Hatta ucunda süt bile gelebilir. Şiş meme bebeğin canını yakmaz, ağrıya neden olmaz; ancak sütü sağarak boşaltma ve şişi ovarak indirme çabaları ters teper: meme daha da şişer, hatta mikrop kapıp abseleşebilir.
1 aylık bebeklere neler yapmak önerilir?
Bebeğinizi daima sırtüstü veya yan yatırın. Sırtüstü yatan bebeklerin kafa şeklinde bozulma olmaması için kafası zaman zaman sağa veya sola çevrilmelidir. Bazı bebeklerin başını sadece bir yöne çevirerek uyuduğunu görüyoruz. Bunun nedeni boyun kaslarında bir kısalık veya doğumda olan kas içi kanama değilse önemli değildir.
Tırnaklarını kesin
Tırnakları uzamışsa 40 gün beklemeyin. Yüzünü, gözünü, en önemlisi korneasını çizebilir.
Taşıt koltuğu alın
Taşıt koltuklarının çukurluğu insan anatomisine uygun olarak yapılmıştır. İçinin fazla çukur olduğunu, belinin ağrıyacağını düşünüp, koltuğa battaniye vs tıkıştırmadan arabanıza yerleştirin… Taşıt güvenliği için taşıt koltuğunun araca sabitlenmesi şarttır.
Konuşun
Yüzünüzü yakınlaştırıp ona gülümseyin, ona sevgi sözcükleri mırıldanın. Henüz gülerek yanıt veremeyecektir ama onu sesinizle rahatlatacaksınızdır. Kokunuzu da fark eder. Yanına yaklaşmasanız da odasına siz girince kıpırdanıp gözünü açabilir, ama başkasında bunu yapmaz.
Sakinleştirip güven verin
Annenin sesi bebeğinizi sakinleştirir. Bebeğiniz gebeliğinizin 6–7. ayından beri zaten sizin sesinizi tanıyor. Alçak sesle söylediğiniz bir ninni bebeğinizi sakinleştirir.
Bebeğiniz ağladığında göbeği dışarı fırlıyorsa göbek fıtığı oluşuyordur. Fıtık parmakla içeri itildiğinde girmiyorsa, aniden büyümeye başlarsa, fıtık dışarı çıktığında bebek kusuyorsa, gecikmeden doktora başvurun.
Bebeğiniz ağlamadığı halde gözleri yaşarıyorsa, gözyaşı kanallarında tıkanıklık olmuş olabilir. Doktorunuzla bu durumu konuşun
Bebeğinizin gözlerinde çapaklanma, göz kapaklarında yapışma, kızarma veya akıntı varsa doktorunuza başvurun.
1 aylık bebeğin beslenmesi
Gece gündüz 2–3 saat aralıklarla beslenmelidir. Anne sütü yoksa uygun biberon mamasının seçimi için doktorunuza başvurun. Anne sütünün az olup olmadığına kendiniz karar vermeyin; tartı kontrolüne götürün.
Bu dönemde bebeğinizi mutlaka anne sütüyle beslemelisiniz. Doğumdan sonra ilk bir kaç gün içinde %10 kilo kaybı gerçekleşebilir. 7-12 gün gibi bir süre içinde bebeğin tekrar doğum kilosuna dönmesi gereklidir. Eğer bebeğiniz kilo almıyor, daha da zayıflamış görünüyor, ağlamıyor ve sürekli uyuyorsa bebeğiniz beslenemiyor demektir.
Bebeğiniz ilk ayda; her beslenmeden sonra kaka yapabilir, günde 5 defadan az bez kirletiyorsa yetersiz besleniyordur.
Bebeğiniz günde 8–10 defadan az çiş yapıyorsa, çişi çok sarıysa, kokuluysa hatta çişi beze pembemsi bir renk veriyorsa, bebeğiniz yeterli beslenemiyor, su kaybediyor demektir.
Bebeğinizi emzirirken yutma sesleri duymalısınız.
Bebeğiniz doyduktan sonra huzurlu olmalı ve rahatça uykuya dalmalıdır.
Bebeğinizin gece boyunca uyanmıyorsa, siz uyandırıp 3–4 saatte bir besleyin.
1 aylık bebeğin aşıları
Doğumda hepatit B aşısı ile aşı dünyasına adımını atacaktır. 1. ayın sonunda hepatit B aşısının 2. dozunu yaptırın.
Büyüme
1 ayda en az 500-600 g; en fazla 1.000 g tartı artışı beklenmelidir. Anne sütü ile beslenen bebeklerin 1000 gramdan fazla kilo alması da mümkündür ancak ileriki aylarda bu hızda yavaşlama olacak ve ortalama değerlere inecektir.
Sadece anne sütü ile beslenen bebeğiniz aşırı kilo alırsa obezite yönünden endişelenmeyin. Anne sütüne bağlı obezite olmaz, ileride süt kesilince kilo alım hızı azalacak ve yaşıtlarından farkı kalmayacaktır.
500 gramdan az kilo alırsa doktorunuza danışın; emzirme tekniğinizi, beslenmenizi, süt salgınızı etkileyecek psikolojik ve bedensel hastalıklarınızı tartışın.
İlk ayda bebeğin boy artışı ortalama 2,5–3 cm, baş çevresi artışı 1,8–2 cm kadardır.
