Konjenital (doğumsal) kalp anomalisi ne demektir?
Kalp anomalileri, kalbin yapısındaki doğuştan gelen bozukluklardır. Gebeliğin erken dönemlerinde kalbin gelişiminin anormal olması veya tamamlanmamasından kaynaklanabilir. Ancak buna neden olan etkenler nelerdir? Gebelikte geçirilen ateşli viral enfeksiyonlar, radyasyon (nasıl olacaksa?), farkında olmadan maruz kalınan kimyasal maddeler veya ilaçlar… Çoğu kez de neden saptanamaz…
Her 1000 doğumdan 4’ünde görülüp çok hafif olandan çok ağır olana kadar değişkenlikler gösterir.
Kalp delikse kan nasıl oluyor da kan dışarı akmıyor? Delik doğuştan mı, sonradan mı oluyor? Doğumdan önce ultrason ile anlaşılamıyor mu?
Sık sık bu sorularla karşılaşıyoruz. Öncelikle bu sorulara cevap verebilmek için kalbin anatomisini anlamak gerekir.
Normal kalp yapısı ve çalışması
Kalpte delik her 1000 doğumdan 4’ünde görülür. Delik dışında başka kalp anomalileri de vardır. Bunların en sık rastlananları: Aort kapak darlığı, patent duktus arteriosus, Fallot tetralojisi, büyük arterlerin transpozisyonu (ters bağlantısı)dur.
Kalp, damarlar ve akciğerler dolaşım sistemini oluştururlar. Kalp bu sistemin merkezinde bulunan bir pompadır. 2 karıncık ve 2 kulakçıktan oluşan 4 odacığı vardır:
- Sol kulakçığa (sol atriyum) akciğerlerden oksijenli kan gelir. Sol atriyumdaki oksijenli kan mitrak kapak ile sol karıncığa (sol ventrikül) boşalır.
- Sol ventrikül çok güçlü bir kas dokusudur. Kanı tüm vücuda pompalar. Sol ventrikül çıkışındaki aort kapakçığından geçen kan aort (ana şah damarı) ve aorttan çıkan dallarla tüm vücuda gönderilir.
- Aort ile tüm vücudu oksijenlendiren kan artık oksijenini dokulara bırakır ve oksijensiz kan (halk arasında “pis kan” deniyor) toplardamarlarla kalbe geri döner. Bu kan sağ kulakçığa girer ve triküspit kapakla sağ karıncığa akar.
- Sağ karıncık da güçlü bir pompadır. Oksijensiz kanı akciğer ana damarlarıyla akciğerlere pompalar. Kan akciğerlerde yeniden oksijenlenir ve sol kulakçığa geri dönerek yeniden döngüye girer.
Çocuklarda kalp deliğinin belirtileri
Doğumsal kalp hastalıklarının belirtileri, bebek hemen doğar doğmaz da ortaya çıkabilir yıllar sonra da başlayabilir. Ağır anomalilerde bebekte morarma, nefes darlığı, beslenme güçlüğü ve bitkinlik vardır. Daha hafif anomalilerde ise bebek büyüdükçe belirtiler başlar. Beslenirken terleme, nefes darlığı, büyümede duraklama, eforla ortaya çıkan nefes darlığı vs.
Çocuklarda kalp anomalilerinin tanısı
Hastalığın şiddetine, belirtilerine ve ortaya çıkış zamanına göre doktorunuz rutin kontrollerde yukarıdaki belirtilere ek olarak kalbinde de üfürüm duyacak ve teşhis için testler isteyecektir. Çocuk kardiyoloğuna sevkiniz, göğüs filmi, EKG (elektrokardiyogram), ekokardiyografi çekilerek teşhis kesinleşecektir.
Kalp anomalisi sadece çok hafifse doğumdan önce rutin gebe kontrollerinde ultrasonla anlaşılamayabilir. Kadın doğum uzmanınız şüphelenirse ileri tetkik için detaylı ultrasonografi isteyecektir. (fetal ekokardiyografi)
Kalp anomalilerinin çoğunun kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Bu faktörlerin başlıcaları şunlardır:
- Annenin gebelikte geçirdiği kızamıkçık hastalığı
- Annede şeker hastalığı
- Hamilelikte alkol ve bazı ilaçların kullanımı
- Ailede başka kalp anomalisi olan çocuk varlığı
- Çocukta Down sendromu gibi kalp hastalığına eğilim yapan genetik bir hastalık bulunması
Çocuklarda Kalp Anomalilerinin Tedavisi
Her anomalinin tedavi süreci farklıdır. Kimisi tanı konur konmaz, hatta gebelikte tanı konduysa bebek doğar doğmaz hızla ameliyat edilirken kimisi de sadece takip edilip kendi kendisine düzelmesi beklenir.
