Basit bir yanak yanağa öpüşmeyle bile çok kolay bulaşan bu hastalığı sitomegalovirüs (CMV) denen bir virüs yapar. Adını pek duymadığınız bu virüs biz doktorlar için çok sıradan bir virüstür. Çoğu kez ateşli hafif üst solunum yolu enfeksiyonlarını taklit eder ancak bazen çok ağır, karaciğer , dalak büyümesi, boyunda lenf düğümlerinde büyüme ve kan kanserini taklit eden tablo bile yapabilir. Sadece gebelerde ana rahmindeki bebekte ve kemoterapi alan kanser gibi hastalıklara bağlı olarak bağışıklık sistemi zayıf kişilerde tehlikeli enfeksiyonlara neden olan bu virüse burada etraflıca değineceğiz. Her konuda olduğu gibi önce genel bilgiler ve tanımlar yapıp, sırayla yaptığı hastalıklar, tanı, tedavi ve korunma olarak devam edeceğiz.
Genel bilgiler
Yunanca sito: hücre, megalo: geniş, iri. Dokularda yaptığı hücre hasarında mikroskopik olarak dev hücrelerin oluşumuna neden olduğu için bu virüs sito-megalo-virüs adı alır. Herpesvirüs ailesindendir. (Herpesvirüs Tip V)
Hemen her yaşta enfeksiyon yapabilen bir virüstür ama vakaların çok büyük kısmı hafif ateşli soğuk algınlığı tarzında viral üst solunum yolu enfeksiyonu gibi atlatılır. Vücuda bir kere girdiğinde ömür boyu vücutta kalır ancak ya çoğunlukla olduğu gibi kalıcı bağışıklık gelişir ya da başka tablolar ile devam eder. Vücuda girdikten sonra çoğu kez belirti vermeden ömür boyu sessizce bekler; nadiren ağır enfeksiyon yapar –ki o da mononükleozis gibi seyredip birkaç haftada kendiliğinden sona erer. Erişkinlerin %80-90’ı bu virüsü almış ama bağışıklık geliştirmiştir. Çocukların birçoğu da bu virüs enfeksiyonunu hafif ateşli bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi geçirir.
Pekiyi neden bu kadar önemsiyoruz? Çünkü CMV 3 grup hastada şiddetli enfeksiyon yapma potansiyeline sahiptir:
- Ana rahmindeki doğmamış bebekte
- Yenidoğan bebekte
- Kemoterapi, radyoterapi ve yüksek doz kortizona bağlı olarak bağışıklığı zayıflamış kişilerde
CMV Bulaşması
Kişiden kişiye bulaşma damlacık enfeksiyonuyla olurken ana rahmindeki bebeğe bulaşma, virüsü yeni alan annenin kanındaki virüsün plasenta yoluyla bebeğe bulaşması şeklinde olur.
CMV Belirtileri nelerdir?
CMV belirtileri virüsün alındığı yaşa göre değişir;
Doğumdan önce ana rahmindeyken hastalığı kapanlar
Hastalık bebek doğana kadar belirti vermez; ancak doğumdan sonra ciddi anomaliler ve hastalık tablosuyla seyreder. Prematüre veya düşük doğum tartılı doğum, değişik derecelerde işitme ve görme kaybı; beyin hasarına bağlı epilepsi vb nörolojik sorunlar, kalpte delikler, mikrosefali (kafa çapında küçüklük ve zeka geriliği), sarılık, karaciğer ve dalak büyümesi, kemik iliği etkilenmesine bağlı kan hücre sayılarında azalma…
Yenidoğan döneminde enfeksiyonu kapanlar
Ana rahminde değil de doğumdan hemen sonra kapmak da mümkün. Bu nasıl olur? Anne enfeksiyonu yeni almışsa bebeğe sütü ile geçebilir veya prematüre bir bebeğe yoğun bakım ünitesinde CMVli kan verilirse bebek hastalığı kapabilir. BU bebeklerde belirti ortaya çıkmayabilirse de pnömoni (zatürre), hepatit veya zaman içinde nörolojik veya gelişimsel bozukluklar belirebilir.
Daha büyük çocuklar
Bunlarda çoğu kez hastalık belirti vermez ama nadiren karaciğer dalak büyümesi, ateşli boğaz ağrısı, halsizlik ve kas ağrıları ile seyreden bir enfeksiyon gelişip 2-3 haftada düzelir. Çoğu kez dört dörtlük streptokok enfeksiyonunu taklit eder. Çok çok nadiren uzun vadede lösemi ile ilişkisi olabilmektedir.
CMV teşhisi nasıl konur?
Kesin tanı kanda virüse karşı vücudun savunma sistemi tarafından üretilen antikorlar veya virüs DNA’sının gösterilmesi ile konur.
Sitomegalovirüs enfeksiyonu tedavisi
Sağlıklı kişide tedavi gerekli değildir.
Ancak bazı özel durumlarda gansiklovir adlı antiviral ilaç damar yoluyla verilir. Doğumsal enfeksiyonlar, kemoterapi alan kanser hastaları, AIDS veya doğumsal bağışıklık yetmezliği hastaları bu gruptaki hastalardır.
Ayrıca hiperkonsantre CMV antikoru içeren bazı serum şeklinde ilaçlar da özellikle kemik iliği transplantasyonu yapılacak kişilere damar yoluyla verilir.
Sitomegalovirüsten Korunma ve Aşı
Sitomegalovirüsün aşısı maalesef yok. Korunma için sağlıklı çocukların yapabileceği bir şey yok ancak gebelikte ve kan nakillerinde bazı önlemler sadece doktorlar tarafından alınabilmekte.
Gebelikte CMV
Bu konuda size Dr. Kağan Kocatepe’nin web sitesinden aşağıdaki linki öneririm:
