Menenjit mikrobu olarak da bilinen meningokok süt çocuğu, oyun ve okul çağı çocuklarda enfeksiyon yapabilen bir bakteridir. İstatistiklere göre en sık 1 yaş altı bebeklerde hastalık yapar; 1 yaş altında da en fazla 6 ay altı bebeklerde görülür.
Dünyada her sene tahminen 500.000 civarında meningokok hastalığı tanısı konmaktadır ki bunların da 50.000 ile 150.000’i ölümle sonuçlanmaktadır. Yani hastalığa yakalananların en az %10’u maalesef kaybedilmekte, yaşayanlarda da sakatlık ve kalıcı araz oranı %30’lardadır. Ülkemizdeki vaka sayısı hakkında ise elimizde sağlıklı istatistik yoktur. ( Yılda yaklaşık 3500-4000 ölüm olduğu tahmin edilmektedir)
Meningokok hastalığının bulaşma yolu solunum yoludur… “Biz meningokoklu hasta ile temas etmiyoruz ki, menenjit bize nasıl bulaşsın?” Erişkinlerin %7’si meningokok bakterisi taşıyıcısıdır. Dolayısı ile belirtisiz taşıyıcıdan bebeklere enfeksiyon bulaşabilir.
Şunu unutmayın: Çocuklara menenjit bulaşması genellikle solunum yolu ile olur. Yani meningokok bakterisini taşıyan bir kişinin öksürük aksırık vs. ile saçtığı salgılarını solumak bulaşma için yeterlidir. (bulaştırıcının hasta olması gerekmez) Belirtisiz taşıyıcılar İlk olarak solunum yollarında mukoza lenf bezlerine yerleşen bakteri orada çoğalıp önce hafif ateşli bir tabloya neden olup sonra oradan kana karışır. Kana karışan bakteri beyne gidip menenjit yapabilir veya tüm kan dolaşımına karışabilir (-ki buna sepsis denir).
Meningokok hastalığının belirtileri
Hastalığın 3 ana klinik seyri vardır
- Sadece menenjit
- Menenjit olmaksızın meningokoksemi (kan zehirlenmesi)
- Menenjitle beraber meningokoksemi
Bu hastalıkla ilgili en büyük sorun hastalığın çok hızlı ilerlemesidir
İlk 6 saatte her ateşli enfeksiyonda görülebilen ateş, huzursuzluk, baş-boğaz ağrısı, burun tıkanması, bu hastalığa özel olmayıp belirtilerin meningokok bakterisine bağlı olduğunun anlaşılması imkânsızdır.
6-18 saatte: Klasik meningokoksemi hastalığı belirtileri başlar: Işığa hassasiyet, ense sertliği ve deride kanamalı döküntüler.
18-24 saatte: Tedavi edilmemiş vakalarda hastalık çok hızlı ilerleyerek şuur kaybı, havale, koma ve ölümle sonuçlanabilir.
Meningokok hastalığının komplikasyonları
Çocuklarda menenjit hastalığının yan etkileri yan komplikasyonları şunlardır:
Uzuv kaybı: Vakaların % 1-2’sinde kol ve bacak kayıpları görülür.
Felçler: Vakaların % 2’sinde
Kalıcı denge kusuru: Vakaların %3-4’ünde
Epilepsi: Vakaların % 6’sında
Sağırlık: Vakaların %10’unda
Deri nekrozları: Vakaların %10’unda
Meningokok hastalığından korunma ve meningokok aşıları
Çocuklarda menenjit aşısı uygulaması:
Birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu gibi meningokok hastalığında da korunma aşı ile mümkündür. Bu bakterinin hücre duvarındaki proteinleri yapısındaki farklılıklara göre 13 tipi tanımlanmış ve bunlara A, B, C, D, X, Y, Z, E, W135, H, I, K ve L isimleri verilmiştir. Ülkemizdeki 1 yaş altındaki meningokok enfeksiyonlarının %40’ı B tipi %60’ı da A, C, Y, W135 tipi kaynaklıdır.
İnsanda en sık hastalık yapan meningokok bakterisi tiplerine (A, C, Y, W135 ve B tiplerine) karşı geliştirilen konjuge meningokok aşıları Amerika ve batı Avrupa ülkelerinde uzun zamandır yaygın olarak uygulanmaktadır. Her devletin sağlık otoriteleri, ülkelerinde görülen bakteri tipi, çocuk nüfusu, maliyet vs. faktörleri göz önüne alarak ulusal aşı takviminde bu aşıların ne zaman yapılacağına karar vermektedir.
Ülkemizde ise henüz ulusal aşı takvimine girmeyen bu aşı, bazı klinikler tarafından bireysel olarak uygulanmaya çalışılmaktadır.
B tipi meningokok aşısı
| Yaş Grubu | İlk Aşılama | Aşılar Arası Zamanlama | Pekiştirme Dozu |
| 2-5 ay arası bebek | 3 doz (ilk doz 2-3 aylıkken) | 1-2 ay arayla | 1-2 yaş arası 1 doz |
| Aşılanmamış 6-11 aylık bebek | 2 doz | 2-3 ay | 13. aydan itibaren |
| Aşılanmamış 1-2 yaş arası çocuklar | 2 doz | 2-3 ay | Son dozdan en az 2 ay sonra |
| 2-10 yaş arası çocuklar | 2 doz | 2-3 ay | Gereklilik yok |
| 11 yaş üstü ve ergenler | 2 doz | 1-2 ay | Gereklilik yok |
A, C, Y, W135 tipi meningokok aşıları
* Menveo marka aşının uygulaması:
| Yaş Grubu | Dozlar | Aşılar Arası Zamanlama | Pekiştirme Dozu |
| 2-5 ay arası bebek | 2-4-6. aylar | 2 ay | 1 yaş |
| Aşılanmamış 7-23 aylık bebek | 7. ay | 1 yaş | |
| Aşılanmamış 2 yaş üstü çocuklar ve erişkinler | Tek doz |
* Nimenrix marka aşının uygulaması
| İlk Doz Yapılış Yaşı | Doz Sayısı ve Aralıklar | Son Doz |
| 2-3 ay | 2 ay arayla 2 doz | 12 veya 13. aylar |
| 1 yaş | Tek doz |
* Menectra marka aşının uygulaması
| İlk Doz Yapılış Yaşı | Doz Aralıkları |
| En erken 9 ay | 3 ay arayla 2 doz |
| 2 yaş üstü | Tek doz |
B ve A, C, Y, W135 tipi aşıların aynı anda birlikte uygulanması
B tipi meningokok aşısı ile A, C, Y, W135 aşılarının aynı anda bir arada yapılıp yapılamayacağı ile ilgili yeterli veri yoktur henüz. B tipi meningokok aşısı birlikte sadece 1 markanın A, C, Y, W135 aşısının kesin bir arada yapılabildiğini biliyoruz; diğerleri tam bilinmiyor. (doktorunuza danışınız)
Meningokok Aşıların yan etkileri
Her aşıda olduğu kadar aşı yerinde sertlik, kızarıklık, ısı artışı, hafif ateş ve huzursuzluk olabilir. B tipi meningokok aşılarında bu yan etki diğerinden biraz daha fazladır.
Aşı yan etkisi durumunda ne yapılmalı?
Lokal ısı artışı ve kızarıklık olan yere soğuk suya batırılmış havlu ile kompres yapmak ve ateş düşürücü vermek gerekir.
Menenjit aşısı neden özel aşıdır? Zararı mı ki devlet yapmıyor?
Birçok Avrupa ülkesi ve Amerika’da uzun zamandır yapılmakta olan bu aşı bazılarının sandığı gibi yeni keşfedilip Türk çocukları üzerinde denenmekte olan bir aşı değil. Zararlı olsa Sağlık Bakanlığımız bu aşının ülkemizde satılmasına ruhsat ve izin vermezdi Devletin yapamamasının nedeni maalesef ekonomik diye biliyorum.
