Bebeğinize Yemeyi Sevdirmenin 10 Kuralı

İştahsız çocuk, yemek seçme, mama reddi… Bütün annelerin kaygısı ve kabusu olmuştur… Bu yazıda koruyucu önlemler ve çareler bulacaksınız… Koruyucu önlemler, sorun ortaya çıkmadan alınacak tedbirlerdir… İştahsız olmaması için, daha ek gıdalara başlamadan önce ne yapabiliriz?

Gelişimsel pediatri uzmanı Prof Dr İlgi Öztürk Ertem’in bebeğe yemeği sevdirme yolları üzerine önerilerini aşağıda bulabilirsiniz…

1. Yemek yemek bir bebeğin, onu beslemek de anne babasının en temel dürtülerindendir. Bebeğinize yemeyi sevdirmenin 10 kuralı bebeğinizin yemesinin, sizin de onu yedirmenizin rahat, zevkli, sorunsuz ve kolay olabilmesi için, sizi desteklemek amacıyla yazılmıştır. ⁽¹⁾
2. Doğumdan itibaren bebeğiniz görüyor, işitiyor, sizi her geçen gün daha fazla anlıyor. Bebeğiniz ile oynayın, bol bol konuşun, ona her şeyi anlatın, birlikte keyifli zamanlar geçirin. Unutmayın, ilk yıllarda bebeğinizin beyni çok hızlı gelişiyor, her şeyi sizin desteğinizle öğrenecek. Yemeye gereksinimi olduğu kadar sizin ilginize, oyunlara ve uyaranlara da gereksinimi var. (Bkz. İştahsız çocuk hikayeleri, 1. hikaye)
3. Yeme ve yedirmenin zevkli, doğal birer gereksinimi olduğunu unutmayın. Gerginlik içinde beslemek ve yemeye zorlamak ise erişkinlerde olduğu gibi bebeklerin de iştahını etkiler. Yemek isteği hızla kaybolabilir. Beslenme zamanlarını zevkli, rahat, telaşsız, bebeğiniz ile hoş bir ilişki içinde geçirmeniz, bebeğinizin yemeğe olan istek ve ilgisini arttıracaktır. Yemek zamanlarında bebeğinizle konuşun, şarkı söyleyin, mimikler ile ona dokunun. Yemek zamanları sizin ve onun için keyifli zamanlar olsun. Çocuğunuzla sık sık konuşun. Yemeği ilginç ve eğlenceli kılmak için bir oyun oynayabilirsiniz (kaşıkla uçak uçurma, komik yüzler ve değişik sesler gibi). Çocuğunuza yemek zamanlarının özel zamanlar olduğunu hissettirin. Yemek zamanlarının çocuğunuzu beslemek ve etkileşime girmek için hoş zamanlar olduğunu hatırlayın. Yemek zamanlarını asla bir çatışmaya, savaşa dönüştürmeyin. Bebeğiniz zorlandığında yemeyi reddedecektir. Bu savaşı hep bebekler kazanır.
4. Bebekleri düzenli beslenme saatlerinden çok açlık ve tokluk belirtilerine göre besleyin. Açlığın bebeğinize rahatsızlık, doyma hissi rahatlama ve mutluluk vermesine izin verin. Her zaman acıktığını ve doyduğunu hissedebilmesini amaçlayın. Böylece yemeyi kendisi isteyecektir. Ancak çocuk ne yediğini de bilmeli, robot gibi ağzını açıp kapamamalıdır. Her zaman TV’de reklam izleyerek yemek yiyen, ne yediğini, neden yediğini bilmeyen bir bebek olmasına izin vermeyin.
5. Bebeğiniz yemeyi istediğini ve istemediğini size davranışları ile anlatır. Bu davranışları gözleyin ve anlamaya çalışın. Bebekler sıklıkla acıkınca mızırdanır, huysuzlanır, ağlarlar. Yemeğin başında bebeğiniz ağlar ya da başı başka yöne çevirirse biraz bekleyin ve sonra yeni bir lokma önerin. Bebekler sıklıkla yemeğin başında çok aç olduklarında ağlayıp ne yapacaklarını şaşırmış gibi davranabilirler. Birkaç lokma sonrasında rahatlarlar. Bebekler doyduklarında ya da artık bir besini istemediklerinde yüzlerini, başlarını başka tarafa çevirir, bacaklarını sallar veya sırtlarını gererler. Bu davranışlarını mutlaka önemseyin. Bebek istemediğinde beslenmeyi durdurun. Daha sonra yeniden ilgilenirse yeniden başlayın. Tekrar istemediğini belirtirse beslenmeyi yeniden durdurun. Bebeğinizin yemek zamanlarında ilgisi başka tarafa yönlenebilir. Gürültü olduğunda, insanlar konuştuğunda ya da telefon çaldığında başını çevirebilir. Bebeğiniz tekrar bir lokma alana kadar bekleyin ya da onun dikkatini çekmek için konuşun. Ağzına, yanağına dokunmanız gerekmeyecektir. Bırakın kendisi yemeğe dönsün. Zorlamayacağınızı ve sizin ona duyarlı olduğunuzu bilirse rahatlar ve huzur içinde yemek yer. Belki bir öğünde 1–2 kaşık eksik yiyecektir ama unutmayın uzun dönemde yemek sorunu olamayacak bir çocuk yetiştiriyorsunuz.
6. 6 aydan küçük bebekleri yalnız anne sütü ile besleyin. Hekiminize danışmadan başka hiçbir besin vermeyin. Bebeğiniz yaklaşık 6 aylık olunca katı gıdaları vermeye başlayabilirsiniz. Unutmayın aslında 7. ay sonuna kadar bebeğiniz gerekli gıdasını anne sütünden almaya devam edecektir. Bu aylara amaç bebeğe ek besin vermekten çok ek besinleri sevmesini sağlamaktır. Ek besinlere başlarken acele etmeyin. Emmeden farklı bir iş olduğundan bebeğinizin dilinin, ağzının ve yutmasının buna alışması gerekecek. Ona zaman verin. İlk günlerde tükürmesini doğal kabul edin, kaygılanmayın: Bebeğiniz deniyor, öğreniyor. Önce pürelerle başlayın elma püresini pek çok bebek sever. Bebekler yeni gıdalar sunulduğunda sıklıkla tükürür ya da öğürürler. Eğer besin katı ise daha yumuşak hale getirin ve birkaç lokma daha sunun. Yeni besini alışık olduğu ve sevdiği bir besinle de karıştırabilirsiniz. (Örneğin: elma püresini yoğurtla) Ancak bebek yeni tadı sevmiyorsa bunu vermekten vazgeçin, birkaç gün sonra fikri değişebilir. Tekrar deneyin ancak ısrar etmeyin. Unutmayın hiçbir besini mutlaka yedirmek zorunda değilsiniz. Yeni gıdaları denemeye tek çeşit besinle başlayın. Kusma, ishal, cilt döküntüsü ya da aşırı gaz artışı bulgularının olması çocuğunuzun ilk besinle arasının iyi olmadığını gösterir. Ama bunlar gelişmezse yenisine geçin. Bebeğinize alerjik bir durum gelişirse hekiminize danışın.
7. Unutmayın, hiçbir besinin yenmesi mutlaka gerekli değildir. Her zaman yerine başka besinler bulunabilir. Örneğin bir çocuk ilk 3 yaşında hiç tavuk, yoğurt sevmediği için bunları yemeyi reddedebilir. Bu durumda süt, içmesi veya peynir ve başka etler yemesi yeterlidir. Belki tavuk için zorlanırsa belki başka besinleri de reddedecektir. Bir sebzeyi sevmeyen bebeğe başka bir sebze vaya daha çok meyve verilebilir. Katı gıdalar, bebeğinizin yeni tatları ve dokuları tatmasını ve beslenmenin yeni bir yolunu tanımasını sağlayacaktır. Kalori ve miktar hesapları yapmayın. Bebeğiniz açlık ve tokluk duygusu iyi gelişti ise yeterli beslenmesini kendisi ayarlayacaktır. Bebekler bazı günler ya da haftalarda daha az, bazı zamanlarda ise daha az yerler. Her gün aynı miktarı yemesini beklemeyin. Günlük kilo alımını değil aylık büyümelerini izleyin. Hiçbir zaman şişman, tombul, uzun bir bebek olmasını değil, yediklerini severek büyümeyi sürdürmesini amaçlayın.
8. Bebeğinizi kalori – protein hesabına göre değil, gelişimi hakkında bilgileriniz ışığında besleyin. İlk 6 ayda temel işi size bağlanmaktır; bebeğinizi kucağınızda tutarak emzirin. Daha sonraki işi çevreyi tanımak ve araştırmak olacaktır. Destekli ve güvenli oturtarak pürelere başlayın. 7–8 aylıkken daha pürtüklü ve damağı ile öğütebileceği ve eli ile tutabileceği besinlere geçin. Ekmek, bisküvi, ezebileceği meyveler, eliyle kemirebileceği haşlanmış sebzeler, etler vs. Çorbalardan ve pürelerden 1 ayda bıkacaktır, oysa yemekler çok çeşitlidir, pek çoğunu yiyebilir. Elini ve parmaklarını kullanma merakı arttıkça kendisini besleyeceği parmak besinleri hazırlayın. Abur cuburlar bebekleri tıkayabilir. Yemek aralarında yüksek kalorili ve zararlı abur cuburu en aza indirmeye çalışın. Çocukların eline arada meyve – sebze de verebilirsiniz. Kendi yedikleri ara öğünler daha besleyici olur ve iştahını arttırır. Susuzluğu önlemek için arada su da verin. Meyve suyundansa meyvenin kendisini yemesini veya emmesini teşvik edin. Bir yaş sonrasında bağımsızlaşma isteği artacak, yemek konusunda çatışmalara, inatlaşmalara girecek, siz girmeyin. Bırakın öğrenmesine yardımcı olduğunuz açlık tokluk hissi ve tanıdığı pek çok tat ve sunduğunuz besinler ile kendi elleri ile kendisini beslesin.
9. Ek besinlere geçen bebekler kendilerini ve çevrelerini mutlaka kirletecekler. Titizliğin onları gerginleştireceğini bilin. Bebeğinize mama önlüğü takabilirsiniz ancak bebekler mama önlüğü olsa da üstlerine (ve sizin üstünüze) yemek dökmeyi hemen başarırlar. Bebeğiniz bardak ve kaşık tutmaya ve parmakla yemeye başladığında kirlenme daha da fazla olacaktır. Birçok bebek için tabakları, kaşık ve yiyecekleri bulaştırmak, yere atmak iştahını arttıran zevkli bir oyundur. Pek çok anne temizliği kolaylaştırmak için yer örtüsü kullanır. Bebek ne kadar engellenmeden rahat yerse iştahı o kadar artar. Sofrada temiz kalmayı 3 yaş sonrasında öğretirsiniz.
10. Yemek mekanlarının güvenilir olmasına dikkat edin: yemekte çocuğunuzu düşebileceği yerlere oturtmayın. Bunun yerine yere birlikte oturarak onun düşmesini önleyin. Çocuğunuzu bir şeyler yerken asla odada yalnız bırakmayın.

Kaynak
(1) Gelişimsel Pediatri, Prof. Dr. İlgi Öztürk ERTEM, Çocuk Hastalıkları Araştırma Vakfı Yayınları, Ankara, 2005, sf 240-243.