Hepatit’in kelime anlamı karaciğer iltihabıdır. Hepatite neden olabilen çok sayıda virüs vardır. Bu virüsler mikrobiyologlar tarafından alfabenin harfleri kullanılarak kodlanmışlardır: A, B, C, D, E, F ve G virüslerinin her birinin özelliği ve yaptığı hastalık farklıdır.
Hepatit A (Bulaşıcı Hepatit) Nedir?
Hepatit A’nın bulaşma yolu “fekal – oral yol” olarak adlandırılır. Fekal-oral yolla bulaşma nedir? Virüsün vücuttan atılımı dışkı ile olur. Öyleyse bu dışkının bu dışkının başkalarının ağzına gitmesi ile (!) bulaşacaktır. Peki, bu nasıl olur? İçme sularının kanalizasyon sularına karışmasıyla, tuvalet hijyenine dikkat etmeyen kişilerin pis elle hazırladıkları gıdalarla vs… Özetle dışkı ile bulaşan su ve gıdaların ağız yoluyla alınması sonucu bulaşır.
Gelişmemiş ülkelerde erişkinlerin çoğu hepatit A’yı çoktaan geçirmiştir. Küçük çocuklarda hastalık çok daha hafif seyreder. Hepatit A geçirmek hastalığa karşı kalıcı bağışıklık bırakır. Hepatit B gibi kronikleşip siroz ve karaciğer kanseri ile sonuçlanmaz ama nadir de olsa hızlı ve ölümcül akut hepatite neden olabilmektedir.
Heopatit A’dan korunma sadece aşı ile mümkündür. 1,5 ve 2 yaşında 2 kez yapılan aşının koruyuculuğu % 100’dür. 5–6 yaştan büyük çocuklar henüz aşılanmamışsa, aşı öncesinde hepatit A geçirip geçirmediği test yapılarak öğrenilir; hastalığı geçirmemişse o zaman o çocuklar da aşılanabilir.
Hepatit A Belirtileri ve Tanısı
Hepatit A hastalığının belli başlı 2 tür seyri vardır.
- Klasik Hastalık
Ciltte sararma, karın ağrısı, halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, idrarda koyulaşma yapar. - Hafif Seyirli Hastalık
Halk arasında gizli sarılık da denir. Hastalık hafif bir gribal enfeksiyon gibi geçirilebilir. Ya da hafif kusma-ishalle seyreden bir sindirim sistemi enfeksiyonu şeklinde seyredebilir. Bu sessiz seyirli hastalık ancak laboratuar testleri ile anlaşılabilir.
Hastalığın özel bir tedavisi ve ilacı yoktur. İstirahat, kusmanın önlenmesi ve iyi beslenme gerekir. Hastalık sırasında başkalarına bulaşmayı önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır: Hastanın eşyaları (tabak, bardak vs) ayrılır. Tuvalet sonrasında ve yemek öncesinde eller çok iyi yıkanır. Bulaşıcılık hastalık başlamadan 2 hafta önce ortaya çıkar. Hastalık bittikten sonra 1–2 hafta daha devam eder.
A Hepatitli kişilerle temas sonrasında, aşılamadan daha hızlı bir koruma yöntemi olan hepatit A serumu (Hepatit A gamma globülini) enjeksiyonu gerekebilir. Ancak temas sonrası koruma yerine temas öncesi aşılama her zaman daha öncelikli olmalıdır. Hepatit A aşısı 2 yaş üzerinde 6 ay ara ile 2 kez yapılır(Bkz Aşılar).
Çocuklarda Hepatit B
Hepatit B Bulaşma Yolu
Hepatit B’li kişilerden kan ve kan ürünleri nakli, cinsel temas, pis enjektörler (uyuşturucu bağımlılarının ortak kullandıkları gibi) başlıca bulaştırma yoludur. Ayrıca hepatit B’li annenin doğumda bebeğine hepatit B bulaştırması da mümkündür. Hastalık kronikleşerek uzun yıllar sonra siroz veya karaciğer kanserine neden olabilir. Hastalık ne kadar erken yaşta başlarsa kronikleşme ihtimali o kadar artar.
Çocuklarda Hepatit B belirtileri ve teşhisi
Kuluçka süresi yaklaşık 4 aydır. Hepatit B hastalığında çoğu kez belirti yoktur. Bu yüzden bulaştırıcılık da daha kolaydır. Sarılık, bulantı, kusma vs klasik bulgular hastaların sadece %25’inde vardır. Belirtiler 1.5 – 2 ay sürebilir. Hepatit B çocuklarda hepatit A’dan daha ağır seyreder. Tanı kan testleriyle konur
Hepatit B’nin inteferon adlı bir madde ile tedavisine başlanmıştır Ancak tedavi çok pahalı, yan etkisi fazla ve başarısı % 100 değildir.
Hepatit C
Hepatit C virüsünün varlığı ilk kez 1988 yılında bulunmuştur. Hepatit B gibi, kan, kan ürünleri, enjektörlerin ortak kullanımı ve cinsel temasla bulaşır. Bulaşma sonrası kuluçka dönemi 1,5 – 2 ay olup hastalık sinsi seyirlidir. Sarılık, bulantı kusma ve karın ağrısı vs klasik bulgular çok nadirdir.
Vakaların %85 – 90’ı kronik karaciğer hasarı ile seyreder. Teşhis kan testleri ile konur.
Tedavisi ve aşısı yoktur. İnterferon tedavisi denemeleri yapılmaktadır ama sonuçlar hepatit B’ninki kadar bile yüz güldürücü değildir.
Bulaştırıcılığın önlenmesi için bu kişilerin hijyen malzemelerinin (diş fırçası, tarak, tırnak makası, traş makinesi vs) ortak kullanılmamalıdır.
