Bu yazımızda çocukluk çağının bir baş belası bakterisi olan mikoplazmayı ve onun yaptığı ateşli alt solunum yolu enfeksiyonlarını anlatacağız.
Çocuklarda Atipik Pnömoni Hakkında Genel Bilgi
Mikoplazma, insanlarda solunum yollarında enfeksiyon yapan bir bakteridir. Ancak ilginç bir şekilde bu bakterinin hücre duvarı olmadığı için penisilin ve sefalosporin adlı antibiyotiklere karşı dirençlidir. (Mesela Augmentin®, Duocid® gibi süspansiyonlar veya Rocephin® veya Novosef® gibi iğneler) Hatta ilk yıllarda bu bakteriye antibiyotikler etkili olmadığı için virüs sanılmış ve onu keşfeden bilim adamının adına ithafen “Eaton ajanı” adı verilmiş. Daha sonra ince uzun, yapışkan bir uca sahip ve hiç hücre duvarı bulunmayan bu canlının, bir bakteri olduğu anlaşılmış ve mikoplazma adını almış. Bu garip bakterinin yaptığı zatürreye de atipik pnömoni denmiş.
Mikoplazma bakterisi diğer birçok bakteri ve virüslerden farklı olarak yıl boyunca hastalık yapabilme özelliğine sahiptir. Yani bahar veya kış aylarında daha sık hastalık yaptığı söylenemez. Ancak 4-5 yılda 1 salgınlara neden olduğu görülmektedir.
En sık okul çağı çocuklarda akciğer enfeksiyonu yapar. 3 yaş altında enfeksiyon yapması çok nadirdir. Daha çok 4-15 yaş arasındaki çocuklarda toplumdan kazanılmış pnömoni enfeksiyonlarının %10 ile 30’u mikoplazma kaynaklıdır.
Çocuklarda Atipik Pnömoni Klinik Belirti ve Bulguları
Mikoplazmanın yaptığı ana hastalık zatürredir. Bakteri alındıktan sonraki ilk günlerde ateş, boğaz ağrısı, kuru öksürük, ses kısıklığı, halsizlik başlar. Zamanla alt solunum yolu enfeksiyonu tablosu yerleşir: balgamlı öksürük, göğüs ağrısı, hırıltı… Klinik seyir değişken olmakla beraber 2 haftadan sonra tablonun iyice kötüleştiği görülmektedir. Büyük çocuklar beyaz köpüklü balgam çıkarabilir. Klinik şikayetler, muayene ile saptanandan daha ağırdır.
Mikoplazma bakterisi astımlı hastalarda önemli.
Mikoplazma ayrıca daha nadiren sinüzit, bronşit, orta kulak iltihabı da yapabilmektedir.
Mikoplazma teşhisi nasıl konur?
Bakteri kültürü
Mikoplazma bakterisi çok özel besleyici ortamlarda ve teknik olarak çok zor ve nazlı üretilebilmektedir. Bakterinin balgam kültüründe üretilmesi bundan dolayı özellikle ticari amaçlı laboratuarlarda pek yapılmamaktadır.
Akciğer filmi
Mikoplasmaya özel bir görüntüsü yoktur.
Kan testleri
3 hafta arayla 2 kez yapılan kan testlerinde yükselmesi mikoplazma bakterisine karşı antikorların yükselmesinin gösterilmesi tanı koydurucudur.
Salgılardan mikoplazma DNA tespiti
Polimeraz zincir reaksiyonu (PZR veya PCR denir) testi ile mikoplazmanın gösterilmesi hem çok doruluğu yüksek hem de hızlı ve özgündür.
Atipik Pnömoni Tedavisi
Penisilin grubu antibiyotikler etkisizdir. Makrolid denen antibiyotik grubundan antibiyotiklerle 10 günlük tedavi gerekir.
Atipik Pnömoni Komplikasyonları
Mikoplazma bakterisinin tanısı ve tedavisi kolay ancak komplikasyonları çok ve uğraştırıcıdır.
Antibiyotik tedavisinin tam ve zamanında uygulanmasının komplikasyonlarda azalmayı sağlayıp sağlamadığı bilinmemektedir.
Deri lezyonları
En sık deri lezyonu döküntülerdir. Nadiren Steven Johnson sendromu denen ağır ağız yaraları ve döküntü yapan bir tabloya neden olabilir.
Nörolojik Komplikasyonlar
Aseptik menenjit (menenjit gibi ama beyin zarında mikrop veya virüs yok), transvers miyelit, Guillan-Barré sendromu, yüz felci vs. Nörolojik komplikasyonlar hastalıktan yaklaşık 10 gün sonra (maksimum 4 hafta) ortaya çıkabilir. Nörolojik komplikasyonlarda tanı için bel suyu alınması, MR, EEG vs tetkikler gerekecektir.
Kan komplikasyonları
Hemoliz (kan hücrelerinden alyuvarlarda erime), trombosit sayısında azalma olabilir.
