1 yaş altındaki (en çok da 6 aydan küçüklerde) sağlıklı bebeklerde, genellikle de uykuda olan, ani ölüm tablosudur. Bu olay cereyan ettiğinde bebekler genellikle beşiklerinde oldukları için dilimizde “beşik ölümü” olarak da bilinmektedir.
Ani bebek ölümü sendromuyla (SIDS) ölen bebeklerin merkezi sinir sisteminde anormallikler olabileceğini ortaya koymaktadır. Ayrıca her ne kadar kimi bilim adamlarının SIDS nedeniyle ölmüş bebeklere “normal” bebekler arasında uykuda soluk alıp vermenin durması (apne) açısından herhangi bir fark olmadığını ortaya koymuş ise de, diğer bazı bilim adamları SIDS yüzünden ölen bebeklerin uyku esnasında soluk almanın uzun süreli durması nedeniyle öldüklerine inanmaktadırlar.
Ani bebek ölümü sendromunun nedenleri nelerdir?
Her ne kadar bu tablonun nedeni kesin bilinmemekteyse de bebeğe ait bazı fiziksel faktörler ve bebeğin yaşadığı ortama ait çevresel faktörler söz konusudur.
Bebeğe ait fiziksel faktörler
- Beyinle ilgili: Bazı bebeklerin ani bebek ölümü ile sonuçlanacak olan bazı beyin sorunları ile doğduğu düşünülmektedir. Bu bebeklerin beyinlerinde solunum kontrol merkezinin bozuk olduğuna inanılıyor.
- Prematüre ve düşük doğum tartılı doğum: Küçük bebeklerin de aynı yukarıda bahsedildiği gibi beyinlerindeki solunum merkezinin olgunlaşmadığı düşünülüyor.
- Solunum yolu enfeksiyonları: Ani bebek ölümü ile kaybedilen bebeklerin bir çoğunda yakın zamanda geçirilmiş ateşli üst solunum yolu enfeksiyonu hikayesi vardır.
Bebeğin yaşadığı ortama ait faktörler
- Yüz üstü yatış
- Yatağın/zeminin çok yumuşak olması
- Anneyle aynı yatağı paylaşma
- Odanın çok sıcak olması
- Sigara dumanına maruziyet
Ani bebek ölümü için risk faktörleri
- Cinsiyet: Erkeklerde daha sık
- Yaş: 0-6 ay arası daha sık
- Sigara dumanına maruziyet
- Irk: Beyaz ırk dışındakilerde açıklanamayan bir şekilde daha sık
- Aile hikayesi: Kardeşinde veya birinci derecede yakınlarında ani bebek ölümü olanlarda risk daha fazla
- Anne yaşı: 20 yaş altı annelerin bebeklerinde daha sık
- Alkol ve sigara tüketen annelerin bebeklerinde daha sık
Ani bebek ölümünden korunma
- Yüz üstü yatırmayın
- Yatağı yumuşak olmasın
- Odası çok sıcak olmasın
- Sigara içmeyin
- Beşikte yatırın ama beşik hemen yanınızda olsun
- Anne sütü verin: Koruyuculuğu gösterilmiştir
- Bebek monitör ve telsizlerinin koruyuculuğu gösterilmemiştir
- Aşılamanın ani bebek ölümü üzerine risk arttırdığı gösterilmemiştir
Özet
Her ne kadar sorunun nedeni henüz açıklığa kavuşturulamamış ise de, bilim adamları bugün şunu kesinlikle bilmektedir ki, bazı bebekler (yüksek riskli gruba dahil olmayan bebeklerin de bu sebepten ötürü ölebilmeleri gerçeğine karşın), diğer bebeklere nazaran daha yüksek riskli bir grup oluşturmaktadırlar.
Prematürite ya da düşük kilolu olarak dünyaya gelmiş bebekler, sigara tiryakileri ya da uyuşturucu kullananların bebekleri, SIDS nedeniyle ölmüş bebeğin kardeşi olarak dünyaya gelmiş bebekler, doğduğu esnada soluk alıp vermesi durmuş ve sonradan canlandırma işlemi uygulanmış bebekler yüksek riskli gruba dahil olmaktadır.
SIDS nedeniyle ölümleri önlemeye yönelik bir çaba olarak, özellikle yüksek riskli gruba dahil olan bebeklerin sıkı bir gözetim altında tutulması tavsiye edilir.
Bununla beraber, hangi bebekler üzerinde gözetim yapılması gerektiği ve gözetimin ne derece yararlı olacağı konularında çok az şey bilinmektedir. Bebeklerini gözetim altına alması gerektiğine karar verilen anne ve babaların kalp ve akciğerlerin canlandırılması ve gözetim cihazlarının nasıl kullanılacağı konularında eğitilmeleri gerekmektedir.
