Prematüre nedir?
37 haftadan önce gerçekleşen doğumlar prematüre doğum olarak adlandırılır. Bu haftadan önce doğan bebeklere de prematüre denir.
Prematüre bebekler gebelik yaşına göre 3’e ayrılır:
İleri derece prematüre : 24–31 hafta
Orta derece prematüre : 32–35 hafta
Sınırda prematüre : 36–37 hafta
Doğum ağırlıklarına göre ise 3’e ayrılırlar:
Bebeğin ağırlığının doğumda 2.500 gramdan az olması: Düşük doğum ağırlığı
Bebeğin ağırlığının doğumda 1.500 gramdan az olması: Çok düşük doğum ağırlığı
Bebeğin ağırlığının doğumda 1.000 gramdan az olması: Aşırı düşük doğum ağırlığı
Prematüre bebeklerde en sık raslanan sorunlar
Solunum problemleri
Erken doğan bebeklerin akciğerlerinde sürfaktan denen ve akciğer esnekliğini sağlayan bir madde yeteri kadar bulunmaz. Ayrıca beyindeki solunum merkezi tam olarak olgunlaşmadığı için zaman zaman solunum durabilir. Solunum problemlerinin en önemlisi ve en sık karşılaşılanı sulfaktan eksiliğine bağlı RDS’dir. Bebek ne kadar erken doğarsa RDS ihtimali o kadar fazladır.
Göz problemleri
Prematüre bebeklerin sık karşılaştıkları bir göz sorunu prematürelik retinopatisidir (ROP). ROP gözün retina adlı sinir dokusunun olgunlaşmamasından ve erken doğum nedeni ile zarar görmesinden kaynaklanır.
Kalp problemleri
Bebek anne karnındayken doğal olarak akciğerleri çalışmaz Bu nedenle sağ kalpten akciğerlere gönderilen kan, ductus adlı bir kanal ile sol kalpteki ana atar damara geçer. Bu kanal doğumdan hemen sonra kapanmalıdır. Küçük prematürelerde bu kapanma hemen gerçekleşmeyebilir. Bu da kalp yetmezliği ve solunum problemlerine neden olabilir. İlaç veya cerrahi girişimle tedavisi mümkündür.
Sindirim sistemi problemleri
Sindirim sistemi tam gelişmediğinden beslenmeye başladıktan kısa süre sonra nekrotizan enterokolit denen bir bağırsak hastalığı gelişebilir. Bu durumda beslenme hemen kesilir ve damar yolu ile beslemeye geçilir. Damardan sıvı ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen olgularda cerrahi tedavi gerekebilir.
Prematürelerde yaş hesaplanması: Düzeltilmiş yaş nedir?
Düzeltilmiş yaş bebeğin doğması gereken tarih esas alınarak hesaplanan yaştır. Özellikle ileri ve orta derece prematürelerin takipleri ve beslenmeleri düzeltilmiş yaşa göre yapılır. Erken doğan bebekler ne kadar erken doğduklarına göre bazı gelişmelerinde gecikme yaşaya bilirler. Ama bu durum doktor kontrolünde olmalıdır. Örneğin 3 ay erken doğan bir bebek takvim yaşına göre 9 aylıkken (yani düzeltilmiş yaşa göre 6 aylıkken) oturmaya başlayabilir.
Prematurelerin beslenmeleri de düzeltilmiş yaşa göre düzenlenmelidir. Mümkün olduğu kadar anne sütü almaları gerekir. Prematüre bebeğin annesinin sütü de normal doğum yapan anne sütünden farklıdır. Bu bebeklere normal bebeklerden daha yüksek dozda D vitamini ve demir vermek gerekir.
Prematüre bebekte doktor kontrolleri
Göz muayenesi
Prematüre bebeklerin sık karşılaştıkları bir göz sorunu prematürelik retinopatisidir (ROP). ROP, gözün retina adlı sinir dokusunun olgunlaşmamasından ve erken doğum nedeni ile zarar görmesinden kaynaklanır. Varlığını tespiti için göz doktoru tarafından damla ile gözbebeği büyütülerek, gerektiği takdirde anestezi altında muayenesi şarttır. Bunun için ilk göz muayenesi 4–6 hafta arasında yapılmalıdır. Erken teşhisle tedavisi mümkün olup geç teşhis koyulduğu takdirde maalesef körlükle sonuçlanır.
İşitme muayenesi
Doğum ağırlığı 1500 gr altındaki bütün bebeklerde işitme muayenesi yapılmalıdır. Ayrıca ailede sağırlık hikayesi varsa, bebek menenjit geçirmişse veya doğum zor geçmişse işitme testleri mutlaka yapılmalıdır. İşitme muayenesinin 6 aylıktan önce yapılması önerilir.
Fizik tedavi
Prematüre bebeğinizde spastisite veya kas zayıflığı gibi motor gelişimini engelleyecek hastalıklar önceden teşhis edilir ve fizik tedavi ile tedavi edilirse çok başarılı sonuçlar alınır.
Nörolojik muayene
Prematüre bebekler ile yenidoğan döneminde nörolojik sorunlar yaşayan bebeklerin bir çocuk nöroloğuna muayene olması gerekir. Özellikle yoğun bakımda beyin kanaması veya havale geçiren bebeklerde beyin ultrasonu ve beyin MR’ı çekilmesi şarttır.
