Tortikolis veya eğri boyun, boyunun istem dışı olarak bir omuza doğru eğrilirken çenenin de kafa ile beraber diğer omuza doğru dönmesi durumudur. Konjenital muskuler tortikolis en sık olan formudur ve yeni doğan bebeklerde daha çok görülür. Çocuklarda görülen Konjenital muskuler tortikolis, sternokleidomastoid kas (kafa ardı ve köprücük kemiği arasında uzanan kayış biçiminde olan kas) içinde oluşan bir kitle ya da basınç artışı nedeni ile oluştuğuna inanılır. Bu durum ya ana rahminde kafanın duruş bozukluğundan kaynaklanır ya da doğum sırasında olan travmadan meydana geldiği düşünülür. Kesin sebebi ise tam olarak açığa kavuşmamıştır. Bundan dolayı korunma da mümkün olamamaktadır.
Daha büyük çocuklara boğaz enfeksiyonları sonucu oluşabilen şişlikler de tortikolise sebep olabilir.
Diğer bir tortikolis formuna spazmodik tortikolis denir ve servikal distoni olarak da anılır. Orta yastaki yetişkinlerde ve bayanlarda daha sik görülür. Spazmodik formda boyun çevresi kasları bir gevşeyip bir kasılabildiği gibi sürekli kasılı olarak da kalabilir. Tortikolisin travma gibi diğer bazı nadir sebepleri de olabilir.
Tortikolis teşhisi nasıl konulur?
Genellikle yeni doğan muayenesi esnasında çocuk doktoru tarafından fark edilebilir. Bebeğin boynu hep bir tarafa yatık olduğu halde kafası diğer tarafa donuktur. Sıklıkla elle müdahale edilerek zor düzeltilir, bebek kafasını karşı tarafa çeviremez, direnç gösterir. Muayenede boyun kası üzerinde zeytin büyüklüğünde bir şişlik ele gelebilir. Bebek kafasını hep aynı tarafa çevirdiği için kafasının arkasında ters tarafta basılma ve düzleşme olur.
Yine boyun ultrasonografisinin teşhiste faydası olabilmektedir. Ultrasonografi ile yukarıda bahsi geçen şişlik gösterilebildiği gibi kaslardaki kısalık ve gerginlik de gösterilebilmektedir.
Çocuklarda Tortikolis Tedavisi
Hayatın ilk altı ayında tanı konulduğunda uzman doktor kontrolünde egzersizler ve fizyoterapi ile düzelme ihtimali vardır. Fizik tedavide ters yöne germe hareketleri yapılmaktadır. 1 yaşından sonra düzelmeyen bebeklerde cerrahi yolla düzeltme yoluna gidilmelidir. Yapılan ameliyat gergin ve kısa olan boyun kasının gevşetilmesinden ibarettir. Ameliyattan sonra özel yapım bir boyunluk bir süre takılması gereklidir.
Düzgün tedavi görmeyen hastalarda kalıcı deformite, yüzde asimetri ve kafa kemiklerinde bir tarafta düzleşme sık görülür ve bu aşamadan sonra tedavisi oldukça zordur.
