Juvenil: Çocuklara ait, gençlikle ilgili
Romatoid: Romatizmal
Artrit: Eklem iltihabı
Yani neymiş?: Çocukluk çağının romatizmal eklem iltihabı.
Juvenil Romatoid Artritin Ana Belirtisi
Juvenil romatoid artritin ana belirtisi kronik eklem ağrısı, şişliği ve ısı artışıdır. Ağrı ve şişlikle giden tablo zaman zaman söner zaman zaman alevlenir. Ama bunlar olmaksızın uzun süren anlamsız ateşler veya sadece eklem şikayetleri sonrasında da JRA tanısı alan vakalar olmuştur.
Ülkemizde 10.000 – 12.000 civarında JRA vakası bulunduğunu tahmin etmekteyiz.
JRA’nın nedenleri nelerdir?
JRA’nın kesin nedeni hala tam olarak bilinmiyor. Otoimmün bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Birçok otoimmün hastalıkta olduğu gibi, JRA’da da, kalıcı doku hasarı olmadan, erken tanı önemlidir.
JRA çeşitleri
JRA tek bir çeşit değil, bir grup hastalığı temsil eden bir isimdir. Çocuğunuzun birkaç çeşit JRA’dan hangisine girdiğini anlaşılması, tedavi ve yaşam kalitesi için de önemlidir. Kabaca çocuğunuzun ne kadar fazla sayıda eklemi hastalıktan etkileniyorsa hastalığın o kadar ağır ve şiddetli olduğunu; iyileşmenin de o kadar geç olacağını söyleyebiliriz.
Romatologlar tarafından yapılan sınıflamaya göre hastalık 3 çeşittir:
Oligoartiküler (Az sayıda eklemi ilgilendiren) JRA
4 ve daha az aysıda eklemde iltihap vardır. En çok tutulan eklemler diz ve el bilek eklemleridir. İlginç bir şekilde eklem bulgusu olmaksızın gözde iris denen bölgede de tutulum görülebilir. Bunun için JRA’lı hastalarda göz muayenesi de yapılmalıdır.
Poliartiküler (Çok sayıda eklemi tutan) JRA
5 veya daha fazla sayıda eklemde ağrı, şişlik, fonksiyon kaybı ve ısı artışı olur. Vücut ağırlığına maruz kalan diz, bilek ve boyun eklemleri olduğu kadar ellerdeki küçük eklemlerde de belirti vardır. Zaman zaman ateş ve devamlı basıya maruz kalan yerlerde de deri altı nodülleri görülebilir.
Sistemik JRA
Tüm vücutta belirtiler vardır. Yüksek ateş (özellikle gece artar), halsizlik, bitkinlik, döküntüler olur. Döküntüler birden sönüp yeniden çıkan gövdede yoğunlaşan soluk pembe ve kaşıntısızdır. Zamanla eklem belirtileri de başlar ve yerleşir.
Belirtileri
Başlangıçtaki eklem ağrıları belirsiz, müphem ve aile ve hatta doktorlar tarafından bile tam anlamlandırılamayacak hafif belirtilerdir. Zamanla diz, dirsek, kalça veya ayak bileği eklemlerinde ağrı, şişlik, tutukluk görülmeye başlar. Çıkıp sönen tipik döküntüler belirir. Gece ateşleri de hastalık hakkında ipucudur.
Tanı
Genelde tablo oturunca tanı koymak daha kolaydır. Zor olan, başlangıçtaki belirtilerin bir JRA’ya benzediğini bilebilmektir. Ayrıntılı medikal hikaye ve muayene sonrasında bazı kan testleri ve filmlerle hem JRA tanısına yaklaşmak hem de JRA’yı taklit eden bazı başka hastalıkları ayırt etmek mümkün olacaktır.
[Tek bir kan testi veya filmle ile JRA tanısı konması mümkün değildir. Nasıl akciğer filminde astım görülmezse eklem filminde de JRA görülmez; kanında da JRA çıkması mümkün olmaz.]
Yapılabilecek testler ve amaçları aşağıda sıralanmıştır:
- Tam kan sayımı, CRP ve sedimentasyon hızı: Enflamasyonu gösteren parametreler aranır.
- Kan kültürü: Kanda bakteri varlığı ve enfeksiyonu ayırt etmek için yapılır.
- Kemik iliği alınması: Löseminin ayırt edilmesi için gerekebilir.
- Romatoid aktör: Bazı JRA çeşitlerinde yükselir ama yüksek olmaması JRA olmadığı anlamına gelmez.
- ANA: Anti nükleer antikor; vücudun kendi hücre çekirdeğine karşı geliştirdiği antikorlar olup otoimmünite delilidir. ANA pozitifliği durumunda göz tutulumu olasılığı daha fazladır.
- Kemik sintigrafisi: Açıklanamayan kemik ve eklem ağrılarında yapılması gerekebilir.
JRA tedavisi nasıl olur?
JRA multidisipliner yaklaşımla çözülmesi gereken bir hastalıktır. İlaç tedavisi, eklem tutuklukları ve ağrıları için fizik tedavi, varsa kilo fazlalığı için diyetisyen ve kronik hastalıkla mücadele için de gerekiyorsa çocuk psikiyatrisi desteği bir arada yürütülür.
İlaçlar
Kortizon dışı enflamasyon ilaçları (İbuprofen başta olmak üzere) en hafif ilaçlar olup, kortizon tabletleri, eklem içi kortizon enjeksiyonları, sitostatik denen otoimmünite ve bağışıklığın vücutla mücadelesini durduran ilaçlar gerekebilir.
