Gözümüzün temel görevi baktığımız cisimlerden gelen ışınları farklı kırıcılık özelliği olan tabakalardan geçirmek ve retina dediğimiz iç tabakadaki görme merkezine odaklamak, sonra da bu görüntüyü değerlendirmek üzere (-ki görme aslında “beyinde” gerçekleşir!) beyindeki üst merkezlere iletmektir.
Gözümüzdeki kırma kusurlarını 3 ana başlıkta toplayabiliriz:
- Miyopi
- Hipermetropi
- Astigmatizma
Hangi tip olursa olsun kırılma kusurlarına yol açan en sık sebep göz küresinin ön – arka çapının yani ekseninin normalden büyük ya da küçük oluşudur. Göz küresi normalden küçükse görüntü göz küresi gerisinde oluşur –ki bu durum hipermetropi olarak adlandırılır. Gözün ön – arka çapı fazla (yani göz iri) ise görüntü retinanın önüne düşer; bu duruma da miyopi denir.
Göz eksen bozuklukları dışında daha nadir olarak kornea veya lens kaynaklı toplam kırıcılık gücü fazlalığı veya azlığı da göz bozukluklarına neden olur.
Göz Bozuklukları Genetik midir?
Kırılma kusurlarında, özellikle yüksek miyopi ve hipermetropide aileden genetik geçiş çok önemlidir. Farklı genetik geçiş tipleri tanımlanmıştır(Baskın, çekinik vs.) ancak hiç kırma kusuru olmayan ailelerin çocuklarında da göz bozuklukları görülebilir. Bu durum çevresel faktörlerin etkilediği genetik yatkınlık veya baskın olmayan genlerden biri üzerine eklenen çevresel faktörlerle açıklanmaya çalışılmaktadır.
Gözün Kırıcılığının Gelişimi Önceden Tahmin Edilebilir mi?
Bebek ve küçük çocuklarda genel olarak hipermetropi doğal olarak mevcutken, gözün büyümesi ile erişkin döneme doğru hipermetropi azalır, sıfırlanır ve hatta göz küresinde büyüme devam ederse miyopi gelişir ve ilerler. Gözün kırıcılığının gelişimi önceden tahmin edilememekle beraber
Orta derece hipermetropların göz numaralarının giderek azalacağı gençliklerinde gözlük kullanmayabilecekleri;
6–7 yaşlarında gözleri normal olan çocukların(aslında hafif bir hipermetropi beklenir) ise göz büyümeleri 20’li yaşlara dek devam ettiği için gençlik yıllarında miyopi geliştirecekleri söylenebilir.
Erişkin yaşta göz dereceleri genelde değişmez ancak 40 yaş civarında genel olarak hipermetropiye kayma beklenir. Bu durum yeni hipermetropi gelişiminden çok çocuk ve gençlikte uyum yaparak saklanan gizli hipermetropinin, yaşla gözdeki uyum yeteneğinin azalması sonucu ortaya çıkmasına bağlıdır.
Kırılma Kusurlarında Başlıca Şikâyetler Nelerdir?
Çocuklarda Miyopluk Belirtileri
Miyoplar yakını iyi görür, uzağı göremez. Bunlarda görme tembelliği ya hiç gelişmez ya da hafiftir. İlk şikâyet uzağı iyi görememedir. Yakın görme yeterli olduğundan hastalar bu durumun farkına varamayabilirler ve cisimlerin uzaklaştıkça netliğinin bozulmasının doğal olduğunu düşünürler. Ancak miyopi çok yüksekse yakın görme de bozulur. Uzaktaki yüzleri tanıyamama, yakından televizyon izleme sık görülür.
Uzaktaki yüzleri tanıyamama, yakından TV izleme sık görülür. Uzağı iyi göremeyen genç miyoplar daha sınırlı bir dünyada yaşamak zorunda kalırlar; okuma, bilgisayarla anormal ilgilenme gibi yakın çalışma faaliyetlerine ağırlık verirler. Bu durumda ailelerde yanlış olarak çocuğun çok okuduğu veya fazla bilgisayarla oynadığı için gözlerinin bozulduğu fikri oluşur. Okul çağı çocuklarının tahtayı göremeyip arkadaşlarının defterine bakarak yazması veya oyuncaklarını iyi seçememesi aileleri uyarmalıdır.
Yüksek miyoplarda gözün iç tabakalarında da patolojik değişiklikler oluşabilir. Bu nedenle gözün arkasında miyopik değişiklikler fark edilen hastaların rutin takibe alınması ve yırtık / deliklerin daha bulgu vermeden lazerle tedavisi ile dekolman denen ağır bozuklukların önlenmesi sağlanmış olur.
Çocuklarda Hipermetropluk Belirtileri
Hipermetropide göz küçüktür ve görüntü retinanın arkasında odaklanır. Hastanın gözünde uyum gücü fazla ise gerideki görüntüyü retina üstüne düşürebilir. Görmeyi netler. Ama bu çaba yakın çalışma sırasında gözlerde ağrı, yanma, sulanma, baş ağrısı oluşturur. Okuma ile şikâyetlerin artışı önemlidir. Gerçek hipermetropi derecesinin saptanması için hastalara mutlaka Sikloplejinli muayene yapılmalıdır. Sikloplejin gözün uyum yeteneğini felç ederek hipermetropi tanısını koymaya yardım eden bir ilaçtır. Bu muayene özellikle okuma ile göz gerginliğinden şikâyetçi hastalarda önemlidir.
Hipermetropide görme tembelliği çok daha fazla olduğundan çocukların erken dönemde muayenesi şarttır. Fransa’da 9. ayda bütün bebekler refraktif muayeneden geçirilmektedir ve görme tembelliğine karşı tedavi verilmektedir.
Çocuklarda Astigmatizm Belirtileri
Paralel gelen ışınlar gözde tek bir odak oluşturamazlar. Bir noktanın görüntüsü 2 ayrı planda birbirleri ile 90 derece açı yapan 2 çizgi şeklinde oluşur. Genelde 1 derece altındaki astigmatizme şikayet oluşturmaz ama yine de astigmatizm en sık şikayet oluşturan ve ciddi görme tembelliği yapan kırıcılık kusurlarındandır.
Gözdeki Her Bozukluk Her Yaşta Düzeltilmeli mi?
Bebekler hayata hipermetrop olarak başlarlar. İlk yıllarda göz kürelerinin büyüyüp gelişmesi ile hipermetropileri de azalır, sıfırlanır veya miyopi gelişmeye başlar. Bu yüzden ilk birkaç yaşta refraksiyon kusuru (göz bozukluğu) düzeltilmez. Görme tembelliği yapma riski olan olgular düzeltilir. Ancak çocukta kayma varsa her tür kırma kusuru düzeltilmelidir.
Gözlük Takmak Göz Numarasını Düşürür mü?
Gözlüğün hiçbir kırılma kusurunda tedavi edici etkisi yoktur. Sadece iyi görmek, şikayetlerin düzelmesi için, şaşılık veya görme tembelliği olan çocuklarda kontrol altına almak için takılır. Ancak göz numaraları üstüne gözlüğün etkisi yoktur. Aynı şekilde gözlük gözü tembelliğe alıştırmaz.
