Gıda intoleransı, (non-alerjik aşırı duyarlılık da denir) gıda alerjilerinden daha sık rastlanan bir durumdur. Belirtileri gıdanın alımından saatler sonra başlar ve saatlerce hatta ertesi güne kadar sürebilir. Birçok gıdaya ve gıda grubuna karşı intolerans sık rastlanan bir durum olup kronik hastalığa neden olanın bir gıda maddesi olup olmadığı; öyleyse hangi gıda maddesi olduğunun anlaşılması son derece güçtür.
Gıda intoleransı ile ortaya çıkan belirtiler çok değişken olup, şişkinlik, yorgunluk, gaz, eklem ağrıları, döküntüler, migren, egzama ve diğer birçok semptomla ilişkili olabilir.
Bir de gıda duyarlılığı denen bir durum vardır ki bu durum ne alerji ne de intoleranstır… Örneğin gluten duyarlılığının (buna non-çöliyak gkuten hassasiyeti denmektedir) artritler, egzama, ülseratif kolit, Crohn, migren, kronik yorgunluk sendromu, fibromiyalji, huzursuz bacak sendromu gibi durumlarla ilgili olabileceği düşünülmektedir. Bu durumların çöliyak hastalıkla ilgisi yoktur. Gerçek gıda alerjisiyle de bu durumlar arasında tam bir bağlantı oldukça nadirdir. Bazı kişilerde gıda intoleransı, bu durumların yegâne nedeniyken bazılarında semptomları şiddetlendirici faktör olmaktadır.
Kronik bir hastalığa neden olan bir gıda duyarlılığını anlamanın en kesin yolu eliminasyon ve provokasyon diyetidir. Bir fonksiyonel tıp uzmanı ve diyetisyen yardımıyla size uygun diyet ayarlanacaktır. Etkili olabilmesi için eliminasyon diyetine titizlikle uyulmalıdır.
Belirli gıdaların uzaklaştırılmasıyla semptomlar azalır veya kaybolur; sonra aynı gıdaların yeniden tüketilmesi sonucu belirtiler geri gelirse hastalık nedeni kesin ispatlanmış olur. Eliminasyon diyeti sırasında semptomlarda değişiklik olmazsa o zaman hastalığın, diyeti yapılan” gıdalarla ilgisi olmadığı kesinleşir ve diyet bırakılır.
Gıda intoleransının çok sayıda nedeni olabilir. Bazı kişilerde belirli bir gıdanın sindiriminde gerekli enzim yoktur. Mesela laktoz intoleransı. Bazı kişiler ise gıdada doğal olarak bulunan bazı maddelerden olumsuz etkilenir. (mesela histamin veya salisilatlar) Bazı kişilerde de o gıdanın doğal içeriğine (kafein) veya gıda katkılarına aşırı duyarlılık söz konusu olabilir. Demek oluyor ki gıda intoleransının tanısını koymada kesin bir kan veya deri testi yoktur. Geliştirilmiş olan bazı testler yararlı olabilmekle birlikte kesin sonuç alınamamaktadır. Bu testler hekimi sadece yönlendirebilir ama dikkatli yorumlanmalıdır.
