Normal ergenlik ve zamanlaması
Ergenlik belirtilerinin ortalama başlama zamanı kızlarda 10 yaş, erkeklerde 12 yaştır. Ancak kız çocuklarında 8 yaştan erkeklerde de 9 yaştan önce ergenlik belirtileri başlaması, erken ergenlik olarak tanımlanır ve tetkiki gerekir.
Erken ergenlik belirtileri
Kızlarda aşağıdaki belirtilerden birisi 8 yaştan önce görülürse erken ergenlikten bahsedilebilir ve tetkiki gerekir:
- Meme gelişimi,
- Hızlı boy artışı
- Genital bölge veya koltuk altında (şeftali tüyü değil) kıllanma,
- Adet görme
- Ergenlik sivilceleri çıkması
Burada yazılanlar normal ergenlik belirtileridir. 8 yaşından sonra memede acıma ve tomurcuklanma normal ama adet görme anormaldir. Ayva tüylenmesi normal ama kalın kıvrıntılı kıllanma pek beklenmez…
Erkeklerde ise aşağıdaki belirtilerden birisi 9 yaştan önce görülürse erken ergenlikten bahsedilebilir ve tetkiki gerekir:
- Testis ve penis büyümesi
- Hızlı boy artışı
- Genital bölge veya koltuk altında (şeftali tüyü değil) kıllanma, sakal çıkması
- Ergenlik sivilceleri
- Ses kalınlaşması
Erken ergenliğin sonuçları
Ergenlik tamamlandıktan sonra boy uzaması durur. Erken ergenliğin en istenmeyen yan etkisi boy kısalığıdır. Ergenliğe erken giren çocukların boyu ilk aylarda yaşıtlarının çok önüne geçse de uzun kemiklerin uçlarında uzamayı sağlayan kıkırdak yapılar erkenden sertleşip kemikleşerek erişkin çağı boyunun kısa kalmasına neden olurlar.
Erken ergenlik duygusal ve sosyal olarak da zor ve sıkıcıdır. Vücutlarında ortaya çıkan değişiklikleri erken dönemde kabullenemez, kendilerinin herkesten farklı olduğunu görüp bakışlar devamlı üzerindeymiş gibi hissederler. Üstelik tedavi edilmezlerse yaşıtlarından çok daha kısa kalmaları da uzun vadede olumsuz etkiler.
Erken Ergenlik Nedenleri
Normalde ergenliği başlatan hormonal uyarılar beynin hipotalamus bölgesinden salgılanan hormonlardır. Bazen burada veya hipofizde, hormon üreten tümöral oluşumlar erken ergenliğe neden olur. Bazen de tümör olmaksızın travma kanama veya menenjit gibi enfeksiyonlar da erken ergenliğe neden olan hormon salgısını tetiklerler.
Erken ergenliğe giren kızların çoğunda belli bir neden bulunamaz ve çocuk öyle kendiliğinden ergenliğe giriverirken erkek çocuklarında bir “neden” bulmak daha olasıdır.
Erken Ergenlik Tanısı
- Kemik olgunlaşma derecesinin tespiti için el bilek filmleri.
- Beyin görüntülemesi için tomografi ve MR (emar).
- Hormon testleri.
- Testis ve yumurtalıkların ultrasonografisi gerekecektir.
Erken Ergenlik Tedavisi
Tedavi nedene yöneliktir. Hormon üreten tümöre yönelik ilaç veya cerrahi tedavi ve erken ergenliğe neden olan üretilen fazla hormonların durduracak ilaçlar ve başka hormonlar gerekebilir.
