Bir ramazan daha geldi, çok şükür. Allah hakkını vererek oruç tutmamızı nasip etsin. 17-18 saat sürecek olan bu açlık durumunda bebeğin bundan olumsuz etkilenmesi söz konusu olur mu? Peki emziren anneler bu konuda ne yapacaklar? Hem emzirmek, hem de oruç tutmak mümkün mü? Bilimsel ve dinsel olarak bunun tek bir doğrusu var mıdır? Din ile bilim çelişir mi? Bir çok hekimin bu soruya farklı yanıtlar vereceğinden eminim. Benim inancıma göre ise hayır. Peki buna bilimsel delil gösterebilir miyiz? Evet, aşağıda buna dair yazıyı bulacaksınız…
Yine de kişisel farklılıkların, ruhsal yapının, endişelerin, üzüntülerin, yetmeme duygusunun ve fiziki yetersizliklerin anne sütüne olumsuz etkileri olduğunu düşünecek olursak, “ramazanda oruç tutunca sütüm kaçar” korkusunun bile buna neden olabileceğini unutmamak gerekir. Aşağıdaki yazıları okurken lütfen bireysel farklılıkları, inançları da göz önüne alın.
Orucun anne sütü içeriğine etkileri
2001 yılında Bener (1) ve arkadaşları sadece anne sütü ile beslenen 26 bebeğin annelerinin sütünü, ramazanın 2 ve 4. haftaları arasında ve ramazandan 2 hafta sonra analiz etmişler. Ramazan boyunca ve sonrasında anne sütünün besinsel içeriğinde ciddi farklılıklar saptamamışlar. 2006 yılında Rakıcıoğlu (2) ve arkadaşlarının Pediatrics International’de yayınlanan yazılarındaki bulgular ise şöyle: 21 sağlıklı annenin ramazanın 2. haftası ve ramazandan sonraki 2 haftada yapılan süt analizlerinde belirgin farklılıklar bulunmamış. Son olarak Salah (3) ve ekibi de 2016’da yayınlanan makalelerinde 24 annenin sabah sütlerinin besinsel içeriğinin ramazan boyunca ve ramazan sonrasında farklılık göstermediğini ispat etmişler. Bu çalışmalarda anne sütündeki, protein, laktoz, yağ, trigliseritler ve kolesterol düzeylerinin, ramazan öncesinde ve sonrasında fark göstermediği ispatlanmış. Bu çalışmaların tümünde sütün sodyum, potasyum ve fosfor içeriklerinde orta derecede değişiklikler saptanmış ki bunun bebek üzerine olumsuz etkisi bulunmamış. Alın size bilimle dinin çelişmediğinin kanıtı…
Ramazanda oruç tutmanın bebek üzerine etkileri
Khosdel (4) ve arkadaşları yaşları 15 gün ile 6 ay arasında değişen ve sadece anne sütü alan bebeklerin büyüme gelişmelerini incelemek amacıyla bir çalışma yapmışlar. Oruç tutan 36 annenin bebeği ile oruç tutmayan 80 annenin bebeklerinin büyümeleri ramazan boyunca her hafta ve ramazandan sonra da ayda 2 kez olmak üzere 3 ay boyunca takip edilmiş. Bebeklerin bu süre içinde büyümelerinde hiçbir fark olmadığı sapanmış.
Benzer bir şekilde Haratipur5 ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada da sadece anne sütü ile beslenen 55 bebek incelenmiş; bu bebeklerin 20’sinin annesi oruç tutmuş, 35’inin annesi oruç tutmamış. Ramazan sırası ve sonrasında ölçümleri yapılan bu bebeklerin de büyümelerinde bir farklılık gözlenmemiş.
Oruçlu geçirilen ilk saatlerde bebekler normal sıklıkla emerken ilerleyen saatlerde emme sıklıklarının artması son derece normaldir.
Emziren annenin oruç tutmasına İslam ne diyor?
Bu konudaki tek referansımız olan Kur’an-ı Kerim’in ne dediğine bakmak en doğrusu:
“Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir. Bununla birlikte, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse) o kendisi için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.” (Diyanet işleri Kur’an-ı Kerim meali)
“(O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır. Öyle ise içinizden kim bu aya ulaşırsa, onu oruçla geçirsin. Kim de hasta veya yolcu olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun. Allah, size kolaylık diler, zorluk dilemez. Bu da sayıyı tamamlamanız ve hidayete ulaştırmasına karşılık Allah’ı yüceltmeniz ve şükretmeniz içindir.”
“…Allah, size kolaylık diler, zorluk dilemez…”
“…Allah size güçlük çıkarmak istemez…”
“Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız; müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz.” Hz. Muhammed (s.a.s.)
Sonuç olarak ne yapalım, oruç tutalım mı tutmayalım mı?
Bu konuda kesin bir hüküm vermek zordur. Kararı bu bilgiler ışığında herkes kendi verecektir. Ama yine de kişisel önerim oruç tutmayı çok istiyorsanız, 2-3 gün oruç tutup kendinizi ve bebeğinizi kontrol edebilirsiniz; bebek doymaz hale geldiyse ve siz de dayanamıyorsanız İslam’ın getirdiği kolaylıklardan yararlanmanızda hiçbir sakınca yoktur diye düşünüyorum.
Hayırlı ramazanlar…
Konuyla ilgili Uzm. Diyetisyen Emel Unutmaz Duman’ın yazısını ise buradan okuyabiliriniz.
KAYNAKLAR
- Bener, A., Galadari, S., Gillett, M., Osman, N., Al-Taneiji, H., Al-Kuwaiti, M.H.H., Al-Sabosy, M.M.A. 20001, Fasting during the holy month of Ramadan Does not change the composition of breast milk. Nutrition Research 21,859–864.
- Rakicioglu, N.; Samur, G.; Topçu, A.; Topçu, A.A. The effect of Ramadan on maternal nutrition and composition of breast milk. Pediatr. Int. 2006, 48, 278-283. doi 10.1111/j.1442-200X.2006.02204.x
- Salah, E.T.; Malik, N.M.E.; Hassan, M.S.; Mohammed, I.A.; Mohamed, M.; Mohamed, M.O.; Elmadhoun, W.M. How does the fasting of Ramadan affect breast milk constituents. Sudan JMS. 2016, 11, 17-22
- Khoshdel, A., Najafi , M., Kheiri, S., Taheri, E., Nasiri5, J., Yousofi, H., Jafari, A. 2007, Impact of Maternal Ramadan Fasting on Growth Parameters in Exclusively Breast-fed Infants. Iran J Pediatr 17(4),345–352
- Haratipour, H., Sohrabi, M.B., Ghasemi, E., Karimi, A., Zolfaghari, P., Yahyaei, E. 2012, Impact of Maternal Fasting During Ramadan on Growth Parameters of Exclusively Breastfed Infants in Shahroud. J Fasting Health 1(2), 66–69.
