Göz merceğinin saydamlığını yitirmesine bağlı olarak gelişen, ilerleyici görme kaybına katarakt denir.
Tedavi edilebilir körlük nedenlerinin en başta gelenidir.
- Konjenital kataraktlar: Doğumda vardır veya ilk 1 ayda ortaya çıkarlar. Ortalama toplumda görülme sıklığı 1000’de 2 ile 6 arasındadır. Sıklığı az olmasına rağmen okul öncesi çocuklarda körlüğün %10’unun nedenidir.
- Senil yani yaşa bağlı kataraktlar.
- Travmatik kataraktlar.
- Hastalıklar sonucu ortaya çıkan kataraktlar: Diyabet, Wilson hastalığı, karaciğer hastalıkları ve hipotiroidi gibi.
- Komplike kataraktlar: Bir göz hastalığı seyri sırasında ortaya çıkan kataraktlardır. Üveitler, göz içi tümörleri gibi.
- Kanser hastalıkları tedavisi sırasında radyasyon ve kortizon kullanımına bağlı katarakt
Doğumsal katarakt
Bebek doğduğunda katarakt vardır. Tanı bebeğin gözüne bakar bakmaz konabilir. Tek gözde olabildiği gibi her iki gözü de tutabilir. Bazen sadece basit bir katarakt şeklinde olup göz dışında hiçbir hastalık olmaz ama genellikle başka hastalıklara eşlik eder. Bundan dolayı doğumda kataraktı olan bebeklerin başka özellikle metabolik hastalığı olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Doğumsal kataraktlarda kataraktın yerleşimi ve büyüklüğü çok önemlidir. Katarakt merceğin merkezinde ve görmeyi etkiliyorsa çok ciddi kabul edilir ve acil ameliyat gerekebilir. Eğer erken ameliyat edilmezse ortaya çıkan görme tembelliği daha sonra yapılan ameliyat sonrasında bile düzelmez. Ancak katarakt görme eksenini kapatmıyorsa ve 3 mm’ den küçükse izlemeye alınabilir.
Doğumsal katarakt tanısında aile ve çocuk doktorunun dikkati çok önemlidir. Göze küçük bir el fenerinin ışığı ile yakından baktığımızda kırmızı yansıma görülmemesi (red refle muayenesi) durumunda katarakttan şüphelenmek gerekir.
Katarakt saptandığında gebelikte geçirilmiş olası ve katarakt yapıcı etkileri bilinen enfeksiyonların araştırılması gerekir. Ayrıca galaktozemi başta olmak üzere katarakt nedeni olabilen birçok metabolik hastalık araştırılması da gerekecektir.
Kataraktın özellikle ilk 3 yılda fark edilip tedavi edilmesi görme tembelliğinin oluşmaması için önemlidir. Ne kadar çabuk tedavi edilirse o kadara az kalıcı hasar bırakır.
Çocuklarda Katarakt Tedavisi
Kesifleşmiş olan göz merceğinin çıkarılması ve göz uygunsa göz içi mercek, kontak lens veya gözlükle göz bozukluğunun düzeltilmesi gerekir. Ameliyat ne kadar erken yapılır ve görme tembelliği tedavisi ne kadar iyi uygulanırsa sonuçlar o kadar iyidir.
Çocuğun ameliyat sonrası uzun yıllar takibi gerekir çünkü komplikasyon sıklığı erişkinden çok daha fazladır. Bu vakaların %20’ sinde glokom ortaya çıktığı için sık aralıklarla göz içi basıncı kontrolü yapılması gerekir. Aynı şekilde daha geç ve nadir olan retina dekolmanı (göz sinirlerinde katların birbirinden ayrışması) tehlikesi nedeniyle göz dibi muayenesi aralıklı olarak yapılmalıdır.
