Çocuklarda büyüme geriliği (boy kısalığı) neden olur? Bu durum başlı başına bir hastalık mıdır? Yoksa büyüme geriliği bir hastalığın sonucu mudur? Büyüme geriliği tedavisi nasıl yapılır?
Büyüme geriliği kesin bir teşhis olmayıp sadece bir durumu tanımlamakta kullanılan bir terimdir. Büyüme geriliği aslında çoğu kez bir sonuçtur. Mesela büyüme hormonu eksikliğinde de büyüme geriliği olur; hipotioidide de olur, çöliyak hastalık da büyüme geriliği yapabilir; kronik aktif hepatit veya kronik böbrek yetmezliğinde de olabilir. Bu durumda büyüme geriliği olan hastada olası her şeyi göz önünde bulundurmak gerekir. Genel olarak özetlemek gerekirse büyüme geriliğinde hasta ya yeteri kadar enerji alamamakta, ya aldığını kullanamamakta ya da depolayamamaktadır.
Çoğu çocukta büyüme geriliği tanısı yaşamın ilk yıllarında konur. Bu dönemde hem bedensel büyüme hem de zihinsel olgunlaşma devam ettiği için büyüme geriliği vakalarının bir kısmında beyin gelişimi de zihinsel gelişimde de olumsuz etkilenme söz konusu olabilmektedir.
Bebekler yaşamlarını ilk 4 ayında doğum kilolarının 2 katına, 1 yaş civarında da 3 katına ulaşırlar. Ancak bu süreçte geri kalan bebeklerde şu durumlardan bazıları da ortaya çıkabilir: Etrafla, çevrelerindeki dünya ile ilgileri azalır, stresli ve gergin, sinirli bir yapı sergileyebilirler; çoğu kez mutsuz ve huzursuz bir yapıları vardır ve göz teması kuramayıp oturma, kalkma, yürüme vs gelişim basamaklarında da geri kalabilirler.
Bu ay kızım az kilo almış, büyüme geriliği düşünmeli miyim?
Burada genel büyüme geriliği sorununa bir saplama yapmak ve günlük hekimlik yaşamımda rastladığım bir sorun hakkında bilgi vermek istiyorum. Büyüme her ay aynı hızda devam eden bir süreç değildir. Boy veya kilo hızında zaman zaman yavaşlama hatta durma olması mümkündür. Bu yavaşlama ve duralama süresinde bebekte ciddi bir iştahsızlık, ağlama, kabızlık, idrar ve kaka değişikliği gibi genel hastalık belirtileri yoksa 1 0-15 günlük aralıklarla kilo ve boy ölçümleri yapılması ile yakın takibi öneririz. Eğer yukarıda anlattığımız hastalık belirtileri varsa veya tekrar kilo alma veya boyda uzama başlamıyorsa hemen tetkiklere başlanmalıdır.
Büyüme Geriliği Nedenleri
- Kronik Hastalıklar: Kistik fibrozis, çöliyak hastalık, astım, kronik böbrek etmezliği, kronik idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıklar, hormon hastalıkları (tiroid ve büyüme hormonu başta olmak üzere), kronik ishaller, gastroösofageal reflü
- Enfeksiyonlar: İdrar yolu enfeksiyonları, tüberküloz vs
- Metabolik hastalıklar
- Psikososyal büyüme geriliği: Ağır anne baba geçimsizliği ortamında büyüme, yurt ve çocuk esirgeme kurumu gibi sevgisiz ortamlarda yaşama zorunluluğu olan çocuklarda rastlanan büyüme geriliğidir.
Çocuklarda Büyüme Geriliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çocuklarda büyüme geriliği tedavisi altta yatan hastalığa yönelik yapılmaktadır. Beslenme bozukluğu bir hastalığa bağlı mı? Yapısal mı? Genetik mi? Bunların ayırımı yapılıp ona göre tedavisi yapılır. Bir kronik böbrek hastasına büyüme için fazladan protein verilirse böbrek yetmezliğine sokarsınız… Veya çölyak hastasına bol bol makarna yedirirseniz bu kez de hastalığı alevlendirirsiniz. Altta yatan neden çözülmelidir. Gerekli durumlarda çocuk endokrinolojisi uzmanına gönderme kararını çocuk doktorunuz verir. (Burada 4-5 yaşta boyun 3 persantilin altında devam etmesi veya 1 – 2 yıllık bir periyotta mesela 25 persantilden 3 persantil veya altına inmesi en önemli kriterlerdir)
