Boğmaca hastalığı Bordatella pertusis adlı bir bakterinin yaptığı bulaşıcı bir enfeksiyondur. İlk kez yüzlerce yıl önce Çinliler tarafından tanımlanmış, uzun süren öksürüğü nedeniyle “100 gün öksürüğü” adı verilmiştir. Sonbahar ve kış aylarında salgınlar yapabilir. 1 yaş altında ve özellikle aşısız süt çocuklarında daha ağır seyreder. Korunma, 2 aydan itibaren 3 kez yapılan birincil aşılama ve 1,5 ile 4–5 yaşlarında 2 kere daha yapılan rapel aşılarla mümkündür.
Aşıların rutin uygulanmasıyla bebeklerde boğmaca çok azalmıştır ama gene de en riskli yaş grubu aşısız veya yeni aşılamaya başlanmış olduğu için aşının korumaya başlamadığı küçük bebeklerdir.
Çocuklarda Boğmaca Belirtileri ve Teşhis
Bebeklerde boğmaca belirtileri:
Hastalık mikrobu bulaşmasından 1–2 ilk belirtileri vermeye başlar hafif nezle, kuru öksürük hafif ateş bu belirtiler hafif üst solunum yolu enfeksiyonundan ayırt edilemez. Bu dönem 2 hafta sürer. Bu süre sonunda 2.dönem başlar nöbet yapan öksürük ortaya çıkar. 4–5 öksürük arasında tipik ses, ardından yine öksürük… Bu periyotların sonunda koyu yapışkan bir balgam sökülür veya kusma olur ve bebek nispeten rahatlar. Öksürük nöbetleri sırasında oksijensizlikten dolayı bebeğin dudakları ve yüzünde morarma bile olabilir. Bu dönemde iyi tedavi edilmezse çocuklarda zatürre, havale vs. hastalıklar gelişebilir. Öksürük dönemi de 2 hafta sürer ancak bebek küçük ve henüz aşılanmamışsa bu dönem 3 aya kadar uzayabilir. Son dönem iyileşme dönemi olup öksürük sayısı sıklık ve şiddeti giderek azalır.
Çocuklarda Boğmaca Tedavisi
Tipik öksürük şeklinin izlenmesi çoğu kez tanıya yaklaştırır. Ek olarak boğaz veya balgam kültürü akciğer filmi çekilmesi gerekebilir. Hastanede soğuk nemli oksijen verilir. Bebeklerde öksürük başlatacak her tür etken ve uyarıcı kısıtlanır: Bol sıvı verilmeye çalışılır. Ağır vakalarda oda karartılır, sessiz ortam sağlanır, antibiyotik tedavisi ve balgam sökücüler verilir. Antibiyotiklerden sadece macrolid grubu denen antibiyotikler kullanılır. Bu antibiyotiklerin tedaviden öte esas amacı boğmaca bakterisi taşıyıcılığını önlemektir.
Öksürük sırasında bebeği rahatlatacak pozisyon verilir. Beslenme de öksürüğü tetikleyebileceği için öğünler az ve sık, özellikle öksürük ataklarından sonra olmalıdır.
Boğmacadan Korunmada Core Strategy
Bebeklik ve çocukluk çağında aşılanmış kişilerde boğmaca aşısının koruyuculuğu yıllar içinde azalır ve artık bu kişiler erken gençlik ve erişkinlik döneminde boğmaca bakterisine karşı duyarlı duruma gelirler. Hatta bu kişilerin bir çoğu boğmaca bakterisi taşıyıcısı olurlar. Bu taşıyıcı kadın ve erkekler anne baba olduklarında ne olur? Bebeklerine bu bakteriyi bulaştırabilirler. İşte bunun için artık yenidoğan bebek anne ve babalarının boğmaca aşısı yapılması önerilmektedir. Tıpta bu aşılama stratejisine “core strategy” denmektedir.
