Hormonların az veya çok salgılanması vücut için zararlı olabilir. Burada bazı hormonların eksiklik veya fazlalığında görülen durumları kısaca özetleyeceğiz.
Böbreküstü Bezi Hormonlarının Yetmezliği
Adrenal yetmezlik de denir. Böbreküstü bezlerinde kortizon hormonu üretilememesi durumudur. Kortizon eksikliğinde vücutta çok ağır bir tablo ortaya çıkar. Halsizlik, yorgunluk, bitkinlik, bulantı, kusma, karın ağrısı, sıvı kaybı ve ateş ile şok hali bile gelişebilmektedir. (tabii ki her bulantı, kusma tablosu sadece adrenal yetmezlik anlamına gelmez)
Böbreküstü Bezi Hormonlarının Fazlalığı (Cushing Dendromu)
Böbreküstü bezleri aşırı miktarda kortizon ürettiğinde ortaya çıkan tabloya Cushing sendromu denir. Kortizon fazlalığı ile çok uzun bir zaman içinde obezite, kemik erimesi, hipertansiyon, kıllanma, akne, kas güçsüzlüğü, psikiatrik değişiklikler ortaya çıkar. (Bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan, kortizon içeren ilaçlarla da bu ortaya çıkabilir. Örneğin kemik iliği veya böbrek nakillerinde veya nefrotik sendrom gibi bazı böbrek hastalıklarında, lösemi tedavisinde, uzun süre ve yüksek doz kortizon kullanımında. Ancak astım tedavisinde kullanılan kortizonun, özellikle inhaler ilaçların dozu, mikrogram düzeyinde olup kortizon fazlalığında görülen etkiler ortaya çıkamaz)
Hipotiroidi (Tiroid Hormon Eksikliği)
Kanda tiroid hormon düzeyinin düşük olmasıdır. Tiroid hormonu eksikliğinde metabolizma hızı yavaşlar, dolayısıyla bitkinlik, kalp hızında yavaşlama, kabızlık, kilo alma, deri kuruluğu, saçlarda kalınlaşma ve kabalaşma, çocukluk çağında da büyüme hızında yavaşlama hatta durma görülür Yenidoğan döneminde tiroid hormon eksikliği beyin gelişimini çok olumsuz etkilediği için zeka geriliği ile sonuçlanabilir. Ancak konjenital hipotiroidi denen bu durumun, topuktan birkaç damla kan alınması ile erken tanısı mümkün, ağız yoluyla tiroid hormonu verilerek de tedavisi son derece kolaydır.
Çocuklarda Hashimoto Hastalığı
Çocuklarda otoimmün hipotiroidinin en sık nedenidir. Tiroid hücrelerine karşı vücudun ürettiği otoantikorlar tiroid bezinde hasara neden olup tiroid hormonlarında blokaj yaparak hipotiroidi ile sonuçlanan bir durum ortaya çıkar.
Hipertiroidi (Tiroid Hormon Fazlalığı)
Kanda tiroid hormon düzeyinin aşırı fazlalığıdır. Bu durumda metabolizma hızı çok arttığı için kilo kaybı, çarpıntı, hipertansiyon, sık dışkılama, göz kürelerinde dışarı doğru fırlaklık, tiroid bezinde büyüme (guatr) görülebilir. Graves Hastalığı: Tiroid bezinin çok çalışmasına neden olan tiroid bezi antikorlarının üretimi ile seyreden, çocukluk çağında hipertiroidi nedeni olan bir durumdur.
Büyüme Hormonu Bozuklukları
Hipofiz bezinde büyüme hormonunun fazla üretilmesi durumunda, büyüme çağındaki çocukların kemik ve kıkırdak dokusu çok fazla büyür ve aşırı uzun boy, el ve ayak yapısı ile karakterize devlik hastalığı ortaya (jigantizm) ortaya çıkar. Tedavide büyüme hormonu üreten hipofiz bezi tümörünün operasyonla çıkarılması gerekir. Büyüme hormonu eksikliğinde ise kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) ve boyda aşırı kısalık ortaya çıkar. Tedavi için büyüme hormonu kullanılmalıdır.
