Terleme tüm sağlıklı insanlarda olması gereken vücudun su, tuz ve ısı dengesini sağlayan fizyolojik bir olaydır. Yüzde 65’i su olan vücudumuz için terleme, metabolizmamızın sağlıklı çalıştığının ifadesidir. Ancak ter bezlerinin aşırı çalışmasına bağlı olarak, deri yüzeyine salınan terin miktarının artması, bazı zamanlarda gündelik yaşamı etkileyecek derecede fazla ve rahatsız edici olabilir.
Vücut yüzeyine dağılmış halde 2-3 milyon ter bezi vardır. Vücut ısısının kontrolünü sağlayan terleme, birçok kişinin hem özel hem de sosyal yaşamını olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorun haline gelebilmektedir. Normalde bir insan terleyerek günde 500 cc civarında sıvı kaybeder.
Vücudun bu miktardan daha fazla sıvı kaybetmesi ise “aşırı terleme” olarak nitelendirilir. Terden en çok etkilenen bölgeler; ter bezlerinin yoğun olduğu eller, koltuk altları ve ayaklardır. Özellikle sıcak havalarda bu miktar daha da artsa da, genellikle bizi rahatsız edecek düzeylere ulaşmaz. Ancak bazı kişiler var ki, onlar hiçbir aktivitede bulunmasalar bile terden adeta sırılsıklam olurlar.
Aşırı terleme problemini yaygın ve bölgesel olarak iki grupta ele alabiliriz. Yaygın tip aşırı terleme, sıcak, stres ve hastalıklar nedeniyle oluşabilir. Bölgesel grubun içerisinde en sık görülen ve sorun olan terleme tipi, psikolojik streslere bağlı olan ve özellikle avuç içi, ayak tabanı, koltuk altı ve kasıkta görülen tiptir.
Fakat koltuk altından aşırı terleme sonucunda oluşan kötü kokular, günümüz insanının sosyal hayatını olumsuz etkilemekte, sonuç olarak da ciddi psikolojik sorunlara bile neden olabilmektedir.
Koltuk altında bulunan bakteri ve mantarlar nedeniyle kötü, hoş olmayan bir koku duyulmasına neden olmaktadır.
Deodorant veya parfüm kullanımı bu kokunun oluşmasını bir derece azaltsa da tamamen ortadan kaldırmaz. Yaz aylarında da sıcağın etkisi ile terleme daha da artmaktadır.
Aşırı Terlemenin Nedenleri
Terleme insanlarda doğal olarak gözlenen bir olaydır. Hamilelik, ergenlik ve menopoz döneminde aşırı terleme olması normal karşılanıyor. Terin salgılanması insanlarda sinir sisteminin sempatetik denilen kısmının çalışması ile ilgilidir. Toplumun % 1’inde bu sistem aşırı düzeyde çalışmaktadır. Bu durumun nedeni tam bilinmemektedir. Özellikle stresli durumlarda bu sistem aşırı çalışmaktadır. Sıklıkla endişe ve heyecan durumlarında ortaya çıkar. Sosyal özelliği olan bir durumdur, eller terler, gömlek ıslak durumdadır, sosyal çevrede hoş karşılanmaz.
Genel olarak terleme, kış aylarında daha az rahatsız edici olmaktadır. Bunun dışında tiroit bezinin aşırı çalışması, insülin gibi ilaçlar, şeker hastalığı, bir takım enfeksiyonlar, böbrek üstü bezinden kaynaklanan bazı hastalıklar, şişmanlık, ağır psikiyatrik hastalıklar ve bazı kanserlerin tedavisinde kullanılan ilaçlar aşırı terlemeye yol açabilmektedir.
Tedavi
Aşırı terleme ellerde oluştuğunda hem el ile yapılan işlerde güçlük çekilir, hem de sosyal yaşamda sorunlar yaşanır. Aşırı terleme ayaklarda oluştuğunda ise, ayak kokusuna neden olarak özellikle çorap ve kapalı ayakkabıların giyildiği soğuk havalarda kişiyi oldukça güç durumda bırakabilir. Terleme stresli durumlarda gelişiyor ve kişi terlemeden rahatsız oluyorsa kısır bir döngü içine girilir. Kişi terleyeceğini bilerek daha endişeli hale gelir, endişe de daha fazla terlemeye neden olur. Bu kısır döngü de böyle sürüp gider. Dolayısıyla yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve aşırı terlemenin bir hastalık belirtisi olup olmadığının tespit edilmesi için mutlaka bir doktora başvurmak gerekir.
Normal terleyen insanlardan biriyseniz, sorunu azaltmak ve rahat etmek için pek çok şey yapabilirsiniz. Teri emen ve hava dolaşımına olanak tanıyan keten veya pamuklu hafif ve bol giysiler giyinin. Yapay, naylon veya polyester giysilerden uzak durun. Ter önleyici madde içeren bir deodorant (her deodoranta bu yoktur) kullanın. Deodorantı kullanmadan önce iyice kurulanın; nem deodorantın etkisini azaltır. Sıcak ve baharatlı yiyeceklerden kaçının.
Sigara içmeyin; alkol almayın, her ikisi de terlemeyi artırır. Günde en az bir kere duş yapın. Bu ter sorununuzu gidermez, ama en azından hoş olmayan kokunun yok edilmesini sağlar.
Günümüzün modern tedavi yöntemleriyle aşırı terleme rahatlıkla kontrol altına alınabilir. Tedaviye başlanmadan önce, aşırı terlemeye yol açan neden tespit edilir. Terleme sorunu olan kişinin kilosu inceleniyor, kullandığı ilaçlar gözden geçiriliyor, menopozda olup olmadığı araştırılıyor. Dikkat edilen bir başka nokta da, sorunun tiroid bezinden ya da böbrek üstü bezlerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığıdır. Eğer bu tür sorunlar saptanmazsa, sempatetik sinir sisteminin aşırı çalıştığına karar veriliyor.
Tedavide ilk olarak genel tedavi yaklaşımları uygulanıyor. Bazı kişilerde sempatetik sinir sisteminin çalışmasını azaltmak ve böylece de aşırı terlemeyi önlemek için ilaç tedavisi uygulanıyor. Psikoterapi de, strese bağlı terlemenin kontrol edilmesinde kullanılan bir yöntemi oluşturur. Bu tedavilerle sonuç alınamazsa, aşağıda yer alan yöntemler uygulanır.
Aırı Terlemede Botox Kullanımı
Terleme ter bezlerini uyaran sinirlerle kontrol edilir. Botoks ter bezlerini uyaran sinirleri bloke ettiği için terleme oluşmaz. Genelde estetik amaçlarla kırışıklık tedavisinde kullandığımız Botoks terleme tedavisinde çok etkilidir. Botoks işlemi uygulanmadan önce hastaların şikayeti olan alanlara iyot-nişasta testi yapılır. Bu testin sonucunda aşırı terlemeye neden olan aktif alanlar belirlenir ve bu alanlara botoks uygulanır. Yaklaşık 2 mm derinliğe cilt altına enjeksiyon yapılır.
Özellikle koltuk altı, avuç içi ve ayak tabanı terlemesinde kullanılmaktadır. 30 dakika gibi kısa bir sürede Botoks uygulanmaktadır. 6-8 ay gibi uzun aralıklarla tekrarı gerekmektedir. Botoks oldukça güvenli bir yöntemdir.
Aşırı Terlemede İyontoforez
Bu yöntemde küçük su banyosu içinde el veya ayaklara hafif elektrik akımı verilmektedir. Metal plakanın üzerine ıslak sünger konuluyor. Kol altı, el ayası, ayak tabanı gibi terleme olan bölgeye yerleştirilir. Islak sünger, iyontoforezi sağlar. Yani, suyun içindeki iyonlar ayrışıyor ve ter bezlerinin çalışmasını bloke ediyor. Hiçbir yan etkisi olmadığı için hamileler de dahil olmak üzere herkes rahatlıkla yararlanabilir. İşlem sırasında ağrı ya da sancı hissedilmez. Bu cihaz evde de rahatlıkla uygulanabilir. Sık tekrarlanması gerekmektedir. Hafif ve orta derecede terlemesi olan hastalarda cevap alınmaktadır.
Aşırı Terlemenin Cerrahi tedavisi
Ellerdeki ve yüzdeki aşırı terleme için önerilen tedavi şeklidir. “Endoskopik transtorasik sempatektomi” olarak adlandırılan teknikle koltuk altından bir delik açılıp akciğer bölgesindeki yüz ve ellere giden sinirlerin başlangıç bölgesi kesilmektedir. Sadece koltuk altı terlemelerinde koltuk altı ter bezlerinin çıkarılması da uygulanabilir.
Lazer
Koltuk altı aşırı terlemelerinde, lokal anestezi altında, C02 lazer yardımıyla basitçe yapılabilen bu uygulamada, koltuk altından yapılan küçük kesilerle sadece aşırı terlemeye neden olan bezler çıkarılmaktadır. İşlem yapılır yapılmaz aşırı terleme durur ve kişi normal miktarda terlemeye başlar. Basit bir cerrahi işlem olduğu için hastanede yatmayı gerektirmiyor. Sadece koltuk altı ter bezlerinde uygulanır.
